บทเพลงพรรณาความงดงามของป่าคอนกรีตแห่งมหานคร New York แจ้งเกิดให้กับคีตกวีอายุสั้น George Gershwin ด้วยการทดลองผสมผสานดนตรีคลาสสิก เข้ากับ Jazz (เรียกว่า Orchestral-Jazz) แม้ตอนแสดงรอบปฐมทัศน์จะได้รับเสียงค่อนข้างแตก แต่เมื่อกาลเวลาผ่านไป Rhapsody in Blue ได้กลายเป็นอีกหนึ่งในบทเพลงอมตะ สัญลักษณ์แทนประเทศอเมริกา
สำหรับคอหนัง เชื่อว่าหลายคนคงรู้จัก An American in Paris (1951) ภาพยนตร์เพลงรางวัล Oscar: Best Picture ของผู้กำกับ Vincente Minnelli นำแสดงโดย Gene Kelly, Leslie Caron และ Oscar Levant ซึ่งหนังได้แรงบันดาลใจจากบทเพลงออเครต้าชื่อ An American in Paris (1928) ประพันธ์โดย George Gershwin เราจะได้ยินบทเพลงนี้เป็น recurring theme บ่อยครั้งในหนังและฉากสุดท้ายไล่ยาวจนจบ
สำหรับ Rhapsody in Blue (1924) บทเพลงแจ้งเกิดระดับนานาชาติของ George Gershwin ใครเดินทางไปอเมริกาบ่อยๆด้วยสายการบิน United Airlines คงได้ยินฟังอยู่ร่ำไป ประกอบทั้งโลโก้ สป็อตโฆษณา ขณะ Boarding กำลังขึ้นเครื่อง ฯ ถือเป็นบทเพลงประจำสายการบินนี้เลยก็ว่าได้
นำหนึ่งในสป็อตโฆษณาของ United Airlines มาให้รับชมกันก่อนนะครับ คลิปนี้เจ๋งอยู่นะ
George Jacob Gershwin (1898 – 1937) คีตกวีและนักเปียโนสัญชาติอเมริกา เกิดที่ New York City ครอบครัวเป็นชาว Jews อพยพมาจาก Saint Petersburg, Russian Empire ตอนยังเด็กก็วิ่งเล่นตามประสาอยู่ตามตรอกซอกซอย ท้องถนนป่าคอนกรีตเมือง New York ไม่เคยสนใจดนตรีจนกระทั่งอายุ 10 ได้ยินเพื่อนคนหนึ่งเล่นไวโอลินแล้วเกิดความหลงใหลจับใจ ที่บ้านมีเปียโนอยู่ตัวหนึ่ง พ่อแม่ซื้อมาให้พี่ชาย Ira Gerhwin แต่กลับเป็น George แย่งเล่นจนเก่ง ต่อมาได้กลายเป็นลูกศิษย์ของ Charles Hambitzer เรียนรู้เทคนิคต่างๆจนกลายเป็นยอดฝีมือ
ตอนอายุ 15 เขียนเพลงแรก When You Want ‘Em, You Can’t Get ‘Em, When You’ve Got ‘Em, You Don’t Want ‘Em ทำเงินได้ 50 Cents ตามมาด้วยบทเพลง Rag ชื่อ Rialto Ripples (1917) ที่พอขายออกได้บ้าง จนกระทั่งมีบทเพลงฮิตระดับชาติ Swanee (1919) จากคำนิยมของ Irving Caesar และ Al Jolson นักร้องนักแสดง Broadways ชื่อดัง ที่ได้ยิน Gershwin เล่นเพลงนี้ในงานปาร์ตี้แห่งหนึ่ง แล้วตัดสินใจนำมาเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงละครเวที
เกร็ด: Al Jolson คือเจ้าของเสียงแรกของ Hollywood ร้องเล่นเต้นหนังเรื่อง The Jazz Singer (1927)
ช่วงประมาณต้นทศวรรษ 20s, Gershwin มีโอกาสร่วมงานกับนักร้องชื่อดัง Eva Gauthier ในคอนเสิร์ตที่เป็นการทดลองผสมผสานดนตรี Classical เข้ากับ Jazz ซึ่งหัวหน้าวง Paul Whiteman ได้ท้าทายนักแต่งเพลงหนุ่ม ให้ลองแต่งบทเพลงคล้าย Concerto ที่มีลักษณะ All-Jazz นี่เป็นสิ่งที่ยังไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน แต่เพราะเวลาว่างของ Gershwin ไม่ค่อยมีเท่าไหร่ จึงผลัดวันประกันพรุ่งเรื่อยมาจนถึงวันที่ 3 มกราคม 1924 ขณะกำลังเล่น Billiards กับเพื่อนสนิท Buddy De Sylva พี่ชาย Ira Gershwin ได้อ่านหนังสือพิมพ์ New York Tribune บทความหัวข้อ ‘What Is American Music?’ เนื้อหามีประมาณว่า
“George Gershwin is at work on a jazz concerto, Irving Berlin is writing a syncopated tone poem, and Victor Herbert is working on an American suite.”
ระหว่างเดินทางขึ้นรถไฟจาก New York ตรงสู่ Boston เสียงรถไฟกระฉึกกระฉักได้ทำให้เขาเกิดแรงบันดาลใจ เห็นภาพของจังหวะดนตรีที่ค่อยๆดังขึ้น ผืนแผ่นดินแดนอเมริกา ตรอกซอกซอย ท้องถนน ผู้คนพลุกพล่าน ชุมชนเมือง ตึกสูงใหญ่ เมื่อเดินทางถึง Boston พล็อตของบทเพลงนี้ก็กลายเป็นรูปเป็นร่างขึ้นมาทันที
“It was on the train, with its steely rhythms, its rattle-ty bang, that is so often so stimulating to a composer – I frequently hear music in the very heart of the noise…. And there I suddenly heard, and even saw on paper – the complete construction of the Rhapsody, from beginning to end. No new themes came to me, but I worked on the thematic material already in my mind and tried to conceive the composition as a whole. I heard it as a sort of musical kaleidoscope of America, of our vast melting pot, of our unduplicated national pep, of our metropolitan madness. By the time I reached Boston I had a definite plot of the piece, as distinguished from its actual substance.”
สำหรับ Working Title ของบทเพลงนี้ ตั้งชื่อว่า American Rhapsody ภายหลังเปลี่ยนเป็น Rhapsody in Blue จากคำแนะนำของพี่ชาย Ira Gershwin ที่ได้ไปเยี่ยมชมนิทรรศการจัดแสดงผลงานศิลปะของ James Abbott McNeill Whistler พบเจอภาพสีน้ำมันชื่อ Nocturne in Black and Gold – The Falling Rocket (1875) [เรียกสั้นๆว่า Whistler’s Mother] คงเพราะชื่อสะท้อนอารมณ์ความรู้สึก สีสันของภาพวาดออกมาได้อย่างชัดเจนลงตัว
ภาพวาด Nocturne in Black and Gold – The Falling Rocket
สรุปแล้ว Rhapsody in Blue หมายถึง บทเพลงที่เต็มไปด้วยอารมณ์เศร้า หรือบทเพลงที่ผสมผสานแนวดนตรี Blues/Jazz ให้เต็มไปด้วยอารมณ์ความรู้สึก
Gershwin ใช้เวลา 5 สัปดาห์ในการประพันธ์เพลงนี้ แล้วส่งให้ Ferde Grofé เรียบเรียงเป็นฉบับ Orchestra เปิดการแสดงรอบปฐมทัศน์ในคอนเสิร์ต An Experiment in Modern Music ที่หอประชุม Aeolian ย่าน Timesquare วันที่ 12 กุมภาพันธ์ 1924 ร่วมกับ Palais Royal Orchestra, มีนักแต่งเพลงดังๆหลายคนแห่งยุคเข้าร่วมรับฟัง อาทิ John Philip Sousa, Sergei Rachmaninoff ซึ่งการแสดงรอบนี้ Gershwin เป็นผู้บรรเลงเปียโนด้วยตัวเอง
ความสำเร็จของเพลงนี้ต้องถือว่าล้นหลาม จนถึงปี 1927 วงของ Whiteman ได้เล่นเพลง Rhapsody in Blue ทั้งหมด 84 รอบ ขายแผ่นเสียงได้กว่าล้านก็อปปี้, แต่สำหรับคำวิจารณ์กลับได้รับเสียงแตกออกไป นิตยสาร New York Times พูดชื่นชม Gershwin ว่ามีความทะเยอทะยานแต่ยังห่างไกลความสมบูรณ์แบบเหนือชั้น
“This composition shows extraordinary talent, as it shows a young composer with aims that go far beyond those of his ilk, struggling with a form of which he is far from being master…. In spite of all this, he has expressed himself in a significant and, on the whole, highly original form.”
แต่กาลเวลาได้พิสูจน์แล้วว่าบทเพลงนี้ Rhapsody in Blue คือความสำเร็จครั้งแรกของการผสมผสาน Orchestra เข้ากับ Jazz ได้อย่างลงตัวสมบูรณ์แบบเป็นที่สุด
Leonard Bernstein นักดนตรี/คีตกวี/วาทยกรชื่อดังแห่งยุค บอกว่าเขาหลงรักเพลงนี้อย่างยิ่ง ชื่นชมแรงบันดาลใจของบทเพลง ราวกับพระเจ้าสร้างโลก คล้ายๆกับ Tchaikovsky
“The Rhapsody is not a composition at all. It’s a string of separate paragraphs stuck together. The themes are terrific, inspired, God-given. I don’t think there has been such an inspired melodist on this earth since Tchaikovsky. But if you want to speak of a composer, that’s another matter. Your Rhapsody in Blue is not a real composition in the sense that whatever happens in it must seem inevitable. You can cut parts of it without affecting the whole. You can remove any of these stuck-together sections and the piece still goes on as bravely as before. It can be a five-minute piece or a twelve-minute piece. And in fact, all these things are being done to it every day. And it’s still the Rhapsody in Blue.”
คงไม่มีนักดนตรี/วาทยากรคนไหน ตีความพบทเพลงนี้ได้ยอดเยี่ยมยิ่งใหญ่เท่า Leonard Bernstein ผู้คลั่งไคล้เป็นแน่ กำกับและบรรเลงเปียโนเองเลย ร่วมกับ New York Philharmonic คอนเสิร์ตที่ Piano Royal Albert Hall, London วันที่ 3-4 มิถุนายน 1976
เสียงคาริเน็ตเริ่มต้น สร้างสัมผัสความพิศวงสงสัยใคร่รู้ รถไฟค่อยๆเคลื่อนเข้าอุโมงค์แห่งกาลเวลา แสงสว่างเห็นอยู่ปลายทางรำไร รู้สึกตื่นเต้นขนหัวลุกซู่ต่อสิ่งที่กำลังจะได้พบเห็น สุดทางนั่นคือดินแดนโลกใหม่ที่ชื่อว่า New York City, ประเทศสหรัฐอเมริกา
มีภาพยนตร์ทั้งหมด 4 เรื่อง ที่ผมเคยได้ยินนำบทเพลงนี้มาใช้ประกอบ
– Rhapsody in Blue (1945) ภาพยนตร์ชีวประวัติของ George Gershwin รับบทโดย Robert Alda ของผู้กำกับ Irving Rapper
– Manhattan (1979) ของผู้กำกับ Woody Allen ต้องบอกว่าฉากเปิดของหนังเรื่องนี้ นำบทเพลงไปใช้บรรยายท้องถนนคอนกรีต ตึกสูงขาว-ดำ ของ New York City ได้สมจริงมากที่สุด
– Fantasia 2000 (1999) ภาพยนตร์อนิเมชั่นของ Walt Disney ที่ต้องการเลียนแบบความสำเร็จของ Fantasy (1940) ใช้บทเพลงประกอบอนิเมชั่น ถึงจะมีความเข้ากันสวยงาม แต่มิตราตรึงเทียบเท่ากับต้นฉบับ
– The Great Gatsby (2013) ของผู้กำกับ Baz Luhrmann ฉากเปิดตัว Jay Gatsby ตัวละครของ Leonardo DiCaprio หันมายกแก้วขึ้น ยิ้มแฉ่ง เป็นหนึ่งในไม่กี่บทเพลงของหนังเรื่องนี้ที่ตรงกับยุคสมัยพื้นหลัง
นอกจากภาพยนตร์แล้ว ยังเคยเป็นเพลงพิธีเปิดการแข่งขันกีฬา 1984 Summer Olympics ที่ Los Angeles
แท้น แท้น แท้น แทน, โน๊ตสี่ตัวแรกบทเพลงซิมโฟนีหมายเลข 5 ในบันไดเสียง ซี ไมเนอร์ (Symphony No. 5 in C Minor) ของ Ludwig van Beethoven คือเรื่องบังเอิญหรือเปล่าที่ตรงกับรหัสมอร์ส (สั้น สั้น สั้น ยาว) ตัวอักษร V ซึ่งบทเพลงนี้มักถูกเรียกว่า ‘Victory Symphony’ ซิมโฟนีแห่งชัยชนะ
คนฟังเพลงเป็นไม่จำเป็นต้องคอคลาสสิก น้อยนักจะไม่รู้จัก Symphony No. 5 บทเพลงซิมโฟนีอมตะที่น่าจะมีชื่อเสียงโด่งดัง แพร่หลายเป็นที่รู้จักที่สุดในโลก, ประมาณการว่า Beethoven ประพันธ์ขึ้นช่วง ค.ศ. 1804-1808 ในยุคของ Classical Era (แต่บทเพลงนี้ถูกจัดให้คาบเกี่ยวกับยุค Romantic Era) นำออกแสดงครั้งแรกเมื่อปี 1808 แม้จะไม่ประสบความสำเร็จนัก เพราะบรรเลงควบคู่กับ Symphony No. 6 ซึ่งรวมแล้วความยาวคอนเสิร์ตถึง 4 ชั่วโมง (ผู้ฟังคงเหน็ดเหนื่อยอ่อนล้า) แต่ได้มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จัก จากบทวิจารณ์เพลงของ Ernst Theodor Amadeus Hoffmann ที่ได้บรรยายยกย่องว่า ‘เป็นหนึ่งในผลงานเอกชิ้นสำคัญที่สุดแห่งยุค’
ซิมโฟนีบทนี้มีด้วยกัน 4 Movement ใช้เวลาการแสดงประมาณ 30-40 นาที
ซึ่งมีความคล้ายกับรหัสมอร์ส (คือ จุด จุด จุด ขีด) เมื่อเทียบกับอักษรโรมันจะตรงกับตัว V ได้รับการค้นพบโดยสถานีวิทยุ BBC ของอังกฤษในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จึงใช้โน้ตหลักนี้เป็นเครื่องหมายของคำว่า ‘Victory’ (ชัยชนะ)
แต่ในความเป็นจริงนั้น รหัสมอร์สที่ได้รับการคิดค้นโดย Samuel F. B. Morse และ Alfred Vail สำเร็จเผยแพร่ครั้งแรกเมื่อปี 1936 มันจึงเป็นไปไม่ได้ที่ Beethoven จะลอกเลียนแบบ ตรงกันข้ามเสียมากกว่าที่รหัสมอร์สจะได้แรงบันดาลใจตัวอักษรจากบทเพลงนี้ (หรือเป็นเพียงความบังเอิญ)
ว่ากันว่า Beethoven ให้คำนิยามโน๊ต 4 ตัวนี้ว่า “Fate knocking on your door.” (เหมือนเสียงเคาะประตู) อาจเพราะขณะที่เริ่มประพันธ์เพลงนี้ หูของเขาเริ่มที่จะไม่ค่อยได้ยินเสียงแล้ว (หูหนวกสนิทประมาณปี 1819) รู้ตัวเองว่าสักวันคงจะไม่ได้ยินอะไรอีก นี่คือโชคชะตาที่หลีกเลี่ยงไม่ได้(มาเคาะถึงประตูบ้าน) ก่อให้เกิดมรสุมปั่นป่วนเต็มอก ความหวาดกลัว หลอกหลอน เจ็บปวด สั่นสะท้าน ไม่อยากคาดคิดเลยว่าจะเกิดอะไรขึ้นถ้าฉันเปิดประตูนี้ออก
คุณเคยฟังเพลงคลาสสิก ที่มีทำนองสะท้อนจิตวิทยาของผู้แต่งหรือเปล่า? Franz Schubert ประพันธ์ Winter Journey ขึ้นจากประสบการณ์เฉียดตายของตน นำคำร้องจากบทกวีของ Wilhelm Müller ที่พรรณาถึงชีวิต ปรัชญา เรียบเรียงเป็น Song Cycle ที่มีเพียงเปียโนกับนักร้องเสียง Tenor/Baritone, การได้ทำความเข้าใจบทเพลงนี้ เสมือนอ่านหนังสือ ‘ปรัชญาชีวิต’ ของคาลิล ยิบราน
วันก่อนที่ผมได้ดูหนังเรื่อง The Piano Teacher (2001) เกิดความติดใจ Im Dorfe (In The Village) ซึ่งเป็นหนึ่งในบทเพลง/บทกลอน ที่มาจาก Winterreise สัมผัสได้ถึงความลึกล้ำไม่ใช่แค่คำร้อง/คำแปล แต่ท่วงทำนอง และเทคนิคการเล่นเปียโน ที่มีนัยยะสื่อความหมายแฝงแทนอารมณ์บางอย่าง เป้าหมายของการเขียนบทความนี้ เพื่อทำการวิเคราะห์ สร้างความเข้าใจสิ่งที่เรียกว่า ‘ภาษาดนตรี’
Johann Ludwig Wilhelm Müller (1794 – 1827) นักกวีชาว Prussian (German) เกิดที่เมือง Dessau เป็นลูกช่างตัดเสื้อ โตขึ้นเข้าเรียนที่ University of Berlin สาขานิรุกติศาสตร์ (Philological) และประวัติศาสตร์ (Historical) ช่วงปี 1813-1814 เป็นอาสาสมัครในกองทัพ Prussian เพื่อสู้รบกับ Napoléon ได้เข้าร่วมสงครามที่ Lützen, Bautzen, Hanau และ Kulm หลังจากสงครามกลับมาเรียนหนังสือต่อ จบแล้วได้เป็นอาจารย์สอนที่ Gelehrtenschule, Dessau และได้รับมอบหมายให้เป็นบรรณารักษ์ห้องสมุดของจักรวรรดิเยอรมัน (Imperial Librarian), น่าเสียดาย Müller อายุสั้นไปนิด เสียชีวิตจากโรคหัวใจล้มเหลวขณะอายุเพียง 32 ปีเท่านั้น
บทกวีของ Müller ได้รับความนิยมอย่างสูงตั้งแต่ตีพิมพ์ครั้งแรก ถึงขนาด Franz Schubert คีตกวีที่มีชีวิตในยุคสมัยเดียวกันได้นำบทวีของเขา อาทิ Die schöne Müllerin (เขียนขึ้นปี 1820) มาดัดแปลงประพันธ์สร้างทำนองขึ้นในปี 1823 แต่เชื่อว่า Müller น่าจะไม่เคยมีโอกาสได้รับชม/รับฟัง การแสดงดนตรีนี้เป็นแน่
Franz Schubert (1797 – 1828) คีตกวีสัญชาติ Austrian, บิดา Franz Theodor Schubert เป็นครูโรงเรียนมัธยม สอนไวโอลินตั้งแต่อายุ 5 ขวบ พี่ชาย Ignaz สอนเปียโนให้ตอนอายุ 11, ด้วยรักที่ไม่สมหวัง ทั้งชีวิตของเขาได้อุทิศให้กับดนตรี การแต่งเพลง และการสังสรรค์กับเพื่อนฝูง เสียชีวิตตอนอายุ 32 ตรวจสอบพบสารปรอทในร่างกาย อาจมีสาเหตุจากการรักษาอาการป่วยโรคซิฟิลิส (Syphilis) ที่บ่งบอกว่าเขาเป็นพวกรักร่วมเพศ
ว่ากันว่า Schubert พบว่าตัวเองเป็นซิฟิลิสประมาณปี 1822 ซึ่งการรักษาสมัยนั้นคือฉีดสารปรอทเข้าร่างกาย ถ้ารับได้ก็อาจหาย ไม่ได้ก็ตายทันที ชีวิตช่วงขณะนั้นทนทุกข์ทรมานมาก แต่ยังมีชีวิตรอดมาได้, รู้จักกับบทกวีของ Wilhelm Müller จากการแนะนำของ Johann Michael Vogl นักร้องเสียง Baritone เชื้อสาย Austrian ที่เป็นเพื่อนสนิทของ Schubert และต่อมาได้เป็นนักร้องขาประจำในบทเพลงที่เขียนขึ้นจากบทกวีของ Müller
– ย่อหน้าแรกของเพลง โน๊ตของมือซ้ายจะกดย้ำๆซ้ำๆคงที่ ให้สัมผัสของความแปลกแยกแตกต่าง ฉันมาที่นี่ด้วยการเป็นคนแปลกหน้า และกำลังจากไปด้วยการยังเป็นคนแปลกหน้าเช่นเดิม
– ย่อหน้าสอง โน๊ตจะเปลี่ยนไปโดยค่อยๆไล่ลำดับและเสียงดังเน้นขึ้น แสดงถึงความรัก ความประทับใจ ที่สวยงาม ทำให้อิ่มเอิบเป็นสุข
– ย่อหน้าสาม เริ่มต้นโน๊ตยังคงเสียงสูงและดังอยู่ แต่จะค่อยๆลดระดับลงมาเรื่อยๆ (เพราะเข้าสู่ In this darkness.)
– ย่อหน้าสี่ เสียงโน๊ตจะเบาลง กลับไปมีทำนองคล้ายย่อหน้าแรก โน๊ตมือซ้ายจะกดย้ำๆซ้ำๆ เป็นการออกย่ำพร้อมที่จะเดินทาง
– ย่อหน้าห้า จะคล้ายกับย่อหน้าสอง รำพันถึงความผิดหวัง
– ย่อหน้าหก จะคล้ายกับย่อหน้าสาม รำพันถึงความรัก
– ส่วนย่อหน้าเจ็บ เสียงจะเบาที่สุดในบทเพลงนี้ กระซิบกระซาบ เพราะไม่อยากรบกวนความฝันของเธอ (I don’t want to disturb your dreaming,)
– และย่อหน้าแปดสุดท้าย เขียนข้อความ Good Night เพื่อเป็นการสั่งลา ทำนองจะค่อยๆดังขึ้นเรื่อยๆ คงเพราะชายหนุ่มหันกลับมามองบ้านของหญิงสาวเป็นครั้งสุดท้าย จิตใจคงไม่อยากจากไป แต่เพราะคำพูดปฏิเสธของเธอมันทำให้เขาไม่สามารถฝืนทนอยู่ต่อไปได้
Fremd bin ich eingezogen,
Fremd zieh’ ich wieder aus.
Der Mai war mir gewogen
Mit manchem Blumenstrauß.
Das Mädchen sprach von Liebe,
Die Mutter gar von Eh’, –
Nun ist die Welt so trübe,
Der Weg gehüllt in Schnee.
Ich kann zu meiner Reisen
Nicht wählen mit der Zeit,
Muß selbst den Weg mir weisen
In dieser Dunkelheit.
Es zieht ein Mondenschatten
Als mein Gefährte mit,
Und auf den weißen Matten
Such’ ich des Wildes Tritt.
Was soll ich länger weilen,
Daß man mich trieb hinaus ?
Laß irre Hunde heulen
Vor ihres Herren Haus;
Die Liebe liebt das Wandern –
Gott hat sie so gemacht –
Von einem zu dem andern.
Fein Liebchen, gute Nacht !
Will dich im Traum nicht stören,
Wär schad’ um deine Ruh’.
Sollst meinen Tritt nicht hören –
Sacht, sacht die Türe zu !
Schreib im Vorübergehen
Ans Tor dir: Gute Nacht,
Damit du mögest sehen,
An dich hab’ ich gedacht
I came here a stranger,
As a stranger I depart.
May favored me
With many a bunch of flowers.
The girl spoke of love,
Her mother even of marriage –
Now the world is so gloomy,
The road shrouded in snow.
I cannot choose the time
To begin my journey,
Must find my own way
In this darkness.
A shadow of the moon travels
With me as my companion,
And upon the white fields
I seek the deer’s track.
Why should I stay here any longer
So that people can drive me away ?
Let stray dogs howl
In front of their master’s house;
Love loves to wander –
God made it that way –
From one to the other,
My dearest, good night !
I don’t want to disturb your dreaming,
It would be a shame to wake you.
You won’t hearstep,
Softly, softly the door closes !
I write in passing
On your gate: Good night,
So that you may see
That ought of you.
2. Die Wetterfahne (The Weathervane)
Die Wetterfahne (The Weathervane) Looking back, he scolds himself for not seeing the symbolism of the weathervane on his beloved’s house – both love and wind can change direction.
Der Wind spielt mit der Wetterfahne
Auf meines schönen Liebchens Haus.
Da dacht’ ich schon in meinem Wahne,
Sie pfiff den armen Flüchtling aus.
Er hätt’ es eher bemerken sollen,
Des Hauses aufgestecktes Schild,
So hätt’ er nimmer suchen wollen
Im Haus ein treues Frauenbild.
Der Wind spielt drinnen mit den Herzen
Wie auf dem Dach, nur nicht so laut.
Was fragen sie nach meinen Schmerzen ?
Ihr Kind ist eine reiche Braut.
The wind plays with the weathervane
On my lovely darling’s house.
And I thought in my delusion,
That it mocked the poor fugitive.
He should have noticed sooner
The symbol displayed on the house,
So he wouldn’t ever have expected
To find a faithful woman within.
The wind plays with the hearts inside
As it does on the roof, only not so loudly.
Why should they care about my grief ?
Their child is a rich bride.
3. Gefrorne Tränen (Frozen Tears)
Gefrorne Tränen (Frozen Tears) As he walks he is confused by the tears falling down his cheeks. How can tears burning so hot from his heart turn into frozen tears?
Gefrorne Tropfen fallen
Von meinen Wangen ab:
Ob es mir denn entgangen,
Daß ich geweinet hab’ ?
Ei Tränen, meine Tränen,
Und seid ihr gar so lau,
Daß ihr erstarrt zu Eise
Wie kühler Morgentau ?
Und dringt doch aus der Quelle
Der Brust so glühend heiß,
Als wolltet ihr zerschmelzen
Des ganzen Winters Eis !
Frozen drops are falling
Down from my cheeks.
How could I have not noticed
That I have been weeping ?
Ah tears, my tears,
And are you so tepid
That you freeze to ice
Like cool morning dew ?
Yet you burst from the wellspring
Of my heart so burning hot,
As if you wanted to melt
The entire winter’s ice !
4. Erstarrung (Numbness)
Erstarrung (Numbness) Realizing that his love affair is over, he desperately searches for a memento but finds only her image etched in the ice and in his heart.
Ich such’ im Schnee vergebens
Nach ihrer Tritte Spur,
Wo sie an meinem Arme
Durchstrich die grüne Flur.
Ich will den Boden küssen,
Durchdringen Eis und Schnee
Mit meinen heißen Tränen,
Bis ich die Erde seh’.
Wo find’ ich eine Blüte,
Wo find’ ich grünes Gras ?
Die Blumen sind erstorben,
Der Rasen sieht so blaß.
Soll denn kein Angedenken
Ich nehmen mit von hier ?
Wenn meine Schmerzen schweigen,
Wer sagt mir dann von ihr ?
Mein Herz ist wie erstorben,
Kalt starrt ihr Bild darin;
Schmilzt je das Herz mir wieder,
Fließt auch ihr Bild dahin !
I search the snow in vain
For the trace of her steps.
Where she, arm in arm with me,
Crossed the green meadow.
I want to kiss the ground,
Penetrate ice and snow
With my hot tears,
Until I see the soil.
Where will I find a blossom,
Where will I find green grass ?
The flowers are all dead,
The turf is so pale.
Shall then no memento
Accompany me from here ?
When my pains cease,
Who will tell me of her then ?
My heart is as if dead,
Her image frozen cold within;
If my heart ever thaws again,
Her image will melt away, too !
5. Der Lindenbaum (The Linden Tree)
Der Lindenbaum (The Linden Tree) He remembers a significant tree where once he carved their names but that now haunts his journey, calling him back to find peace once again.
Am Brunnen vor dem Tore
Da steht ein Lindenbaum;
Ich träumt’ in seinem Schatten
So manchen süßen Traum.
Ich schnitt in seine Rinde
So manches liebe Wort;
Es zog in Freud’ und Leide
Zu ihm mich immer fort.
Ich mußt’ auch heute wandern
Vorbei in tiefer Nacht,
Da hab’ ich noch im Dunkeln
Die Augen zugemacht.
Und seine Zweige rauschten,
Als riefen sie mir zu:
Komm her zu mir, Geselle,
Hier find’st du deine Ruh’ !
Die kalten Winde bliesen
Mir grad’ ins Angesicht;
Der Hut flog mir vom Kopfe,
Ich wendete mich nicht.
Nun bin ich manche Stunde
Entfernt von jenem Ort,
Und immer hör’ ich’s rauschen:
Du fändest Ruhe dort !
At the well by the gate
There stands a linden tree;
I dreamed in its shadow
Many a sweet dream.
I carved in its bark
Many a word of love;
In joy and in sorrow
I was always drawn to it.
Again today I had to travel
Past it in the depths of night.
There even in the darkness
I closed my eyes.
And its branches rustled,
As if they called to me:
Come here to me, friend,
Here you’ll find peace !
The cold winds blew
Right into my face;
The hat flew off my head,
I didn’t turn around.
Now I am many hours
Distant from that place,
And I still hear it whispering:
You’d find peace here !
6. Wasserflut (Flood)
Wasserflut (Flood) Tired of watching his tears fall into the snow, he asks the snow to take his tears and flow past his beloved’s house when it melts in the spring.
Manche Trän’ aus meinen Augen
Ist gefallen in den Schnee;
Seine kalten Flocken saugen
Durstig ein das heiße Weh.
Wenn die Gräser sprossen wollen
Weht daher ein lauer Wind,
Und das Eis zerspringt in Schollen
Und der weiche Schnee zerrinnt.
Schnee, du weißt von meinem Sehnen,
Sag’, wohin doch geht dein Lauf ?
Folge nach nur meinen Tränen,
Nimmt dich bald das Bächlein auf.
Wirst mit ihm die Stadt durchziehen,
Muntre Straßen ein und aus;
Fühlst du meine Tränen glühen,
Da ist meiner Liebsten Haus.
Many a tear from my eyes
Has fallen in the snow;
Its cold flakes absorb
Thirstily the burning woe.
When it’s time for the grass to sprout
There blows a mild wind,
And the ice will break apart
And the soft snow melt away.
Snow, you know about my longing,
Tell me, where does your course lead ?
If you just follow my tears,
The brook will soon receive you.
You will flow through the town with it,
In and out of the busy streets;
When you feel my tears burning,
There is my sweetheart’s house.
7. Auf dem Flusse (On the River)
Auf dem Flusse (On the River) At a frozen river he sees a reflection of his own life in the ice – what once flowed freely is now forced to live in an icy prison.
Der du so lustig rauschtest,
Du heller, wilder Fluß,
Wie still bist du geworden,
Gibst keinen Scheidegruß.
Mit harter, starrer Rinde
Hast du dich überdeckt,
Liegst kalt und unbeweglich
Im Sande ausgestreckt.
In deine Decke grab’ ich
Mit einem spitzen Stein
Den Namen meiner Liebsten
Und Stund’ und Tag hinein:
Den Tag des ersten Grußes,
Den Tag, an dem ich ging;
Um Nam’ und Zahlen windet
Sich ein zerbroch’ner Ring.
Mein Herz, in diesem Bache
Erkennst du nun dein Bild ?
Ob’s unter seiner Rinde
Wohl auch so reißend schwillt ?
You who thundered so cheerfully,
You clear, untamed river,
How quiet you have become,
Give no word of farewell.
With a hard stiff crust
You have covered yourself,
Lie cold and unmoving,
Outstretched in the sand.
In your covering I inscribe
With a sharp stone
The name of my sweetheart
And the hour and day, as well.
The day of the first greeting,
The day on which I left;
Around name and figures winds
A broken ring.
My heart, in this stream
Do you now recognize your image ?
And under its crust
Is there also a raging torrent ?
8. Rückblick (Backwards Glance)
Rückblick (Backwards Glance) Boiling over in anger and despair, he compares his arrival at his beloved’s village to his wretched departure yet he still wishes to return.
Es brennt mir unter beiden Sohlen,
Tret’ ich auch schon auf Eis und Schnee,
Ich möcht’ nicht wieder Atem holen,
Bis ich nicht mehr die Türme seh’.
Hab’ mich an jedem Stein gestoßen,
So eilt’ ich zu der Stadt hinaus;
Die Krähen warfen Bäll’ und Schloßen
Auf meinen Hut von jedem Haus.
Wie anders hast du mich empfangen,
Du Stadt der Unbeständigkeit !
An deinen blanken Fenstern sangen
Die Lerch’ und Nachtigall im Streit.
Die runden Lindenbäume blühten,
Die klaren Rinnen rauschten hell,
Und ach, zwei Mädchenaugen glühten. –
Da war’s gescheh’n um dich, Gesell !
Kommt mir der Tag in die gedanken,
Möcht’ ich noch einmal rückwärts seh’n.
Möcht’ ich zurücke wieder wanken,
Vor ihrem Hause stille steh’n.
It’s burning under both my feet,
Even though I walk on ice and snow;
I don’t want to catch my breath
Until I can no longer see the spires.
I tripped on every stone,
As I hurried out of the town;
The crows hurled chunks of snow and ice
On my hat from every house.
How differently you received me,
You town of inconstancy !
At your sparkling windows sang
The lark and nightingale in competition.
The bushy linden trees bloomed,
The clear streams murmured brightly,
And, oh, two maiden’s eyes glowed –
Your fate was sealed, my boy !
Whenever that day enters my thoughts,
I want to look back once more,
I want to turn back again
And stand still before her house.
9. Irrlicht (Will o’ the Wisp)
Irrlicht (Will o’ the Wisp) Lured down a rocky chasm by a real or imagined illusion, he fights the urge to panic, calmly choosing another way, one that will end his sorrow.
In die tiefsten Felsengründe
Lockte mich ein Irrlicht hin;
Wie ich einen Ausgang finde,
Liegt nicht schwer mir in dem Sinn.
Bin gewohnt das Irregehen,
‘s führt ja jeder Weg zum Ziel;
Uns’re Freuden, uns’re Wehen,
Alles eines Irrlichts Spiel !
Durch des Bergstroms trockne Rinnen
Wind’ ich ruhig mich hinab,
Jeder Strom wird’s Meer gewinnen,
Jedes Leiden auch sein Grab.
Into the deepest mountain chasms
A will o’ the wisp lured me;
How to find a way out
Doesn’t worry me much.
I’m used to going astray,
And every way leads to the goal.
Our joys, our sorrows,
Are all a will o’ the wisp’s game !
Through the mountain stream’s dry channel
I wend my way calmly downward.
Every river finds its way to the ocean,
And every sorrow to its grave.
10. Rast (Rest)
Rast (Rest) After finding a place to stay for the night, he struggles to fall asleep as his utter exhaustion battles with his tempestuous heart.
Nun merk’ ich erst wie müd’ ich bin,
Da ich zur Ruh’ mich lege;
Das Wandern hielt mich munter hin
Auf unwirtbarem Wege.
Die Füße frugen nicht nach Rast,
Es war zu kalt zum Stehen;
Der Rücken fühlte keine Last,
Der Sturm half fort mich wehen.
In eines Köhlers engem Haus
Hab’ Obdach ich gefunden.
Doch meine Glieder ruh’n nicht aus:
So brennen ihre Wunden.
Auch du, mein Herz, in Kampf und Sturm
So wild und so verwegen,
Fühlst in der Still’ erst deinen Wurm
Mit heißem Stich sich regen !
Now I first notice how tired I am
As I lay myself down to rest;
Walking kept me going strong
On the inhospitable road.
My feet didn’t ask for rest,
It was too cold to stand still,
My back felt no burden,
The storm helped to blow me onward.
In a charcoal-burner’s tiny house
I have found shelter;
But my limbs won’t relax,
Their hurts burn so much.
You, too, my heart, in strife and storm
So wild and so bold,
Feel first in the silence your serpent
Stir with burning sting !
11. Frühlingstraum (Dreams of Spring)
Frühlingstraum (Dreams of Spring) Finally asleep he dreams of spring and his beloved only to be rudely awakened by roosters and ravens. Is nature mocking him?
Ich träumte von bunten Blumen,
So wie sie wohl blühen im Mai;
Ich träumte von grünen Wiesen,
Von lustigem Vogelgeschrei.
Und als die Hähne krähten,
Da ward mein Auge wach;
Da war es kalt und finster,
Es schrien die Raben vom Dach.
Doch an den Fensterscheiben,
Wer malte die Blätter da ?
Ihr lacht wohl über den Träumer,
Der Blumen im Winter sah ?
Ich träumte von Lieb um Liebe,
Von einer schönen Maid,
Von Herzen und von Küssen,
Von Wonne und Seligkeit.
Und als die Hähne krähten,
Da ward mein Herze wach;
Nun sitz’ ich hier alleine
Und denke dem Traume nach.
Die Augen schließ’ ich wieder,
Noch schlägt das herz so warm.
Wann grünt ihr Blätter am Fenster ?
Wann halt’ ich mein Liebchen im Arm ?
I dreamed of many-colored flowers,
The way they bloom in May;
I dreamed of green meadows,
Of merry bird calls.
And when the roosters crowed,
My eye awakened;
It was cold and dark,
The ravens shrieked on the roof.
But on the window panes –
Who painted the leaves there ?
I suppose you’ll laugh at the dreamer
Who saw flowers in winter ?
I dreamed of love reciprocated,
Of a beautiful maiden,
Of embracing and kissing,
Of joy and delight.
And when the roosters crowed,
My heart awakened;
Now I sit here alone
And reflect on the dream.
I close my eyes again,
My heart still beats so warmly.
When will you leaves on the window turn green ?
When will I hold my love in my arms ?
12. Einsamkeit (Loneliness)
Einsamkeit (Loneliness) Despair and loneliness are now second nature to this wanderer. What once was lovely is now wretched.
Wie eine trübe Wolke
Durch heit’re Lüfte geht,
Wenn in der Tanne Wipfel
Ein mattes Lüftchen weht:
So zieh ich meine Straße
Dahin mit trägem Fuß,
Durch helles, frohes Leben
Einsam und ohne Gruß.
Ach, daß die Luft so ruhig !
Ach, daß die Welt so licht !
Als noch die Stürme tobten,
War ich so elend nicht.
As a dreary cloud
Moves through the clear sky,
When in the crown of the fir tree
A faint breeze blows,
So I travel my road
Onward with sluggish feet,
Through bright, happy life,
Lonely and unrecognized.
Oh, that the air should be so still !
Oh, that the world should be so light !
When the storms still raged,
I was not so miserable.
13. Die Post (The Post)
Die Post (The Post) With the sound of a mailman’s posthorn his heart takes a sudden leap, hoping to find a letter from his beloved. No luck.
Von der Straße her ein Posthorn klingt.
Was hat es, daß es so hoch aufspringt,
Mein Herz ?
Die Post bringt keinen Brief für dich.
Was drängst du denn so wunderlich,
Mein Herz ?
Nun ja, die Post kommt aus der Stadt,
Wo ich ein liebes Liebchen hat,
Mein Herz !
Willst wohl einmal hinüberseh’n
Und fragen, wie es dort mag geh’n,
Mein Herz ?
From the highroad a posthorn sounds.
Why do you leap so high,
My heart ?
The post does not bring a letter for you,
Why the strange compulsion,
My heart ?
Of course, the post comes from the town,
Where I once had a dear sweetheart,
My heart !
Would you like to take a look over there,
And ask how things are going,
My heart ?
14. Der greise Kopf (The Gray Head)
Der greise Kopf (The Gray Head) Seeing his frost-covered hair he rejoices. When the frost melts, he laments. How can he still be so young after such a journey?
Der Reif hatt’ einen weißen Schein
Mir übers Haar gestreuet;
Da glaubt’ ich schon ein Greis zu sein
Und hab’ mich sehr gefreuet.
Doch bald ist er hinweggetaut,
Hab’ wieder schwarze Haare,
Daß mir’s vor meiner Jugend graut –
Wie weit noch bis zur Bahre !
Vom Abendrot zum Morgenlicht
Ward mancher Kopf zum Greise.
Wer glaubt’s ? und meiner ward es nicht
Auf dieser ganzen Reise !
The frost has spread a white sheen
All over my hair;
I thought I had become an old man
And was very pleased about it.
But soon it melted away,
And now I have black hair again
So that I am horrified by my youth –
How long still to the grave !
From the sunset to the dawn
Many a head turns white.
Who can believe it ? And mine
Has not on this whole journey !
15. Die Krähe (The Crow)
Die Krähe (The Crow) After being followed by a crow throughout his journey, he addresses it, asking if he will be the faithful one to accompany him to the grave.
Eine Krähe war mit mir
Aus der Stadt gezogen,
Ist bis heute für und für
Um mein Haupt geflogen.
Krähe, wunderliches Tier,
Willst mich nicht verlassen ?
Meinst wohl, bald als Beute hier
Meinen Leib zu fassen ?
Nun, es wird nicht weit mehr geh’n
An dem Wanderstabe.
Krähe, laß mich endlich seh’n
Treue bis zum Grabe !
A crow has accompanied me
Since I left the town,
Until today, as ever,
It has circled over my head.
Crow, you strange creature,
Won’t you ever leave me ?
Do you plan soon as booty
To have my carcase ?
Well, I won’t be much longer
Wandering on the road.
Crow, let me finally see
Loyalty unto the grave !
16. Letzte Hoffnung (Last Hope)
Letzte Hoffnung (Last Hope) Resting beneath a tree he spots a single leaf still attached. When it trembles, he trembles. If it falls, his hope falls with it.
Hie und da ist an den Bäumen
Manches bunte Blatt zu seh’n,
Und ich bleibe vor den Bäumen
Oftmals in Gedanken steh’n.
Schaue nach dem einen Blatte,
Hänge meine Hoffnung dran;
Spielt der Wind mit meinem Blatte,
Zittr’ ich, was ich zittern kann.
Ach, und fällt das Blatt zu Boden,
Fällt mit ihm die Hoffnung ab;
Fall’ ich selber mit zu Boden,
Wein’ auf meiner Hoffnung Grab.
Here and there on the trees
There’s a colored leaf to be seen.
And I stop in front of the trees
Often, lost in thought.
I watch a particular leaf
And pin my hopes on it;
If the wind plays with my leaf
I tremble from head to foot.
Oh, and if the leaf falls to earth,
My hopes fall along with it.
I fall to earth as well
And weep on the grave of my hopes.
17. Im Dorfe (In the Village)
Im Dorfe (In the Village) ใจความของเพลงนี้พูดถึงความจริงกับความฝัน ในฝันนั้นทุกสิ่งอย่างเป็นจริงสมดั่งใจหมายปอง แต่ความจริงกลับตรงกันข้าม,
– ท่อนแรกเสียงเปียโนมีลักษณะกดซ้ำๆของโน๊ตสองชุด ให้สัมผัสคล้ายการเขย่าตัวให้ตื่นขึ้นจากความฝัน เงียบเสียงคือสัปหงกหลับไปอีกครั้ง
– ท่อนสองของบทเพลงจะละทิ้งทำนองในช่วงแรก เริ่มตั้งแต่ Und morgen früh ist alles zerflossen. (And the next morning, all is vanished,) คือการตื่นขึ้นจากความฝัน พบกับชีวิตจริง
– และท่อนสามกลับไปคล้ายกับท่อนแรกอีกครั้ง ในค่ำคืนถัดมาก็ยังวนเวียนเป็นวัฏจักรเช่นนี้อีก อย่าเลยได้ไหมไม่ให้ฉันหลับกลับไปเพ้อฝันอีก แต่สุดท้ายก็คงไม่มีทางทำได้
Es bellen die Hunde, es rasseln die Ketten;
Es schlafen die Menschen in ihren Betten,
Träumen sich manches, was sie nicht haben,
Tun sich im Guten und Argen erlaben;
Und morgen früh ist alles zerflossen.
Je nun, sie haben ihr Teil genossen
Und hoffen, was sie noch übrig ließen,
Doch wieder zu finden auf ihren Kissen.
Bellt mich nur fort, ihr wachen Hunde,
Laßt mich nicht ruh’n in der Schlummerstunde !
Ich bin zu Ende mit allen Träumen.
Was will ich unter den Schläfern säumen ?
The dogs are barking, the chains are rattling;
The people are sleeping in their beds,
Dreaming of things they don’t have,
Refreshing themselves in good and bad.
And in the morning all will have vanished.
Oh well, they had their share of pleasure
And hope that what they missed
Can be found again on their pillows.
Drive me out with your barking, you vigilant dogs,
Don’t let me rest when it’s time for slumber.
I am finished with all my dreams.
Why should I linger among the sleepers ?
18. Der stürmische Morgen (The Stormy Morning)
Der stürmische Morgen (The Stormy Morning) Surrounded by a fierce morning storm, the wanderer revels in the violence and drama of the skies that reflect his own emotions.
Wie hat der Sturm zerrissen
Des Himmels graues Kleid !
Die Wolkenfetzen flattern
Umher im matten Streit.
Und rote Feuerflammen
Zieh’n zwischen ihnen hin;
Das nenn’ ich einen Morgen
So recht nach meinem Sinn !
Mein Herz sieht an dem Himmel
Gemalt sein eig’nes Bild –
Es ist nichts als der Winter,
Der Winter kalt und wild !
How the storm has torn asunder
The heavens’ grey cover !
The cloud tatters flutter
Around in weary strife.
And fiery red flames
Dart around among them;
That’s what I call a morning
That really fits my mood !
My heart sees in the heavens
Its own image painted –
It’s nothing but the winter,
Winter cold and wild !
19. Täuschung (Illusion)
Täuschung (Illusion) Faced with a taunting illusion, he gives in and follows its lead, knowing that only in this illusion will he experience what he truly longs for.
Ein Licht tanzt freundlich vor mir her,
Ich folg’ ihm nach die Kreuz und Quer;
Ich folg’ ihm gern und seh’s ihm an,
Daß es verlockt den Wandersmann.
Ach ! wer wie ich so elend ist,
Gibt gern sich hin der bunten List,
Die hinter Eis und Nacht und Graus,
Ihm weist ein helles, warmes Haus.
Und eine liebe Seele drin. –
Nur Täuschung ist für mich Gewinn !
A light does a friendly dance before me,
I follow it here and there;
I like to follow it and watch
The way it lures the wanderer.
Ah, a man as wretched as I am
Is glad to fall for the merry trick
That, beyond ice and night and fear,
Shows him a bright, warm house.
And a loving soul within –
Only illusion lets me win !
20. Der Wegweiser (The Signpost)
Der Wegweiser (The Signpost) After taking unmarked paths throughout his lonely journey, he faces one last signpost that points toward death. He follows.
Was vermeid’ ich denn die Wege,
Wo die ander’n Wand’rer geh’n,
Suche mir versteckte Stege,
Durch verschneite Felsenhöh’n ?
Habe ja doch nichts begangen,
Daß ich Menschen sollte scheu’n, –
Welch ein törichtes Verlangen
Treibt mich in die Wüstenei’n ?
Weiser stehen auf den Straßen,
Weisen auf die Städte zu.
Und ich wandre sonder Maßen
Ohne Ruh’ und suche Ruh’.
Einen Weiser seh’ ich stehen
Unverrückt vor meinem Blick;
Eine Straße muß ich gehen,
Die noch keiner ging zurück.
Why then do I avoid the highways
Where the other travelers go,
Search out the hidden pathways
Through the snowy mountain tops ?
I’ve committed no crime
That I should hide from other men –
What is the foolish compulsion
That drives me into desolation ?
Signposts stand along the highways
Pointing to the cities,
And I wander ever further
Without rest and look for rest.
Before me I see a signpost standing
Fixed before my gaze.
I must travel a road
From which no one ever returned.
21. Das Wirtshaus (The Inn)
Das Wirtshaus (The Inn) Arriving at a graveyard, he earnestly hopes he has found a place to rest but he is turned away before he can collapse – no vacancy here.
Auf einen Totenacker
Hat mich mein Weg gebracht;
Allhier will ich einkehren,
Hab ich bei mir gedacht.
Ihr grünen Totenkränze
Könnt wohl die Zeichen sein,
Die müde Wand’rer laden
Ins kühle Wirtshaus ein.
Sind denn in diesem Hause
Die Kammern all’ besetzt ?
Bin matt zum Niedersinken,
Bin tödlich schwer verletzt.
O unbarmherz’ge Schenke,
Doch weisest du mich ab ?
Nun weiter denn, nur weiter,
Mein treuer Wanderstab !
My way has led me
To a graveyard;
Here I’ll stop,
I told myself.
You green mourning garlands
Must be the sign
That invites weary travelers
Into the cool inn.
What, all the rooms
In this house are full?
I’m tired enough to drop,
Have taken mortal hurt.
Oh, merciless inn,
You turn me away?
Well, onward then, still further,
My loyal walking staff!
22. Mut! (Have Courage!)
Mut! (Have Courage!) Forced back on the road again, he embraces a final surge of defiance – if there is no god on earth, then man is god instead!
Fliegt der Schnee mir ins Gesicht,
Schüttl’ ich ihn herunter.
Wenn mein Herz im Busen spricht,
Sing’ ich hell und munter.
Höre nicht, was es mir sagt,
Habe keine Ohren;
Fühle nicht, was es mir klagt,
Klagen ist für Toren.
Lustig in die Welt hinein
Gegen Wind und Wetter !
Will kein Gott auf Erden sein,
Sind wir selber Götter !
If the snow flies in my face,
I shake it off again.
When my heart speaks in my breast,
I sing loudly and gaily.
I don’t hear what it says to me,
I have no ears to listen;
I don’t feel when it laments,
Complaining is for fools.
Happy through the world along
Facing wind and weather !
If there’s no God upon the earth,
Then we ourselves are Gods !
23. Die Nebensonnen (The Three Suns)
Die Nebensonnen (The Three Suns) This journey began with three suns in the sky: one faded with his beloved, one faded in defiance of God. If only the last would set…
Drei Sonnen sah ich am Himmel steh’n,
Hab’ lang und fest sie angeseh’n;
Und sie auch standen da so stier,
Als wollten sie nicht weg von mir.
Ach, meine Sonnen seid ihr nicht !
Schaut ander’n doch ins Angesicht !
Ja, neulich hatt’ ich auch wohl drei;
Nun sind hinab die besten zwei.
Ging nur die dritt’ erst hinterdrein !
Im Dunkel wird mir wohler sein.
I saw three suns in the sky,
Stared at them hard for a long time;
And they stayed there so stubbornly
That it seemed they didn’t want to leave me.
Ah, you are not my suns !
Go, look into someone else’s face !
Yes, recently I, too, had three
But now the best two have gone down.
If only the third would also set !
I will feel better in the dark.
24. Der Leiermann (The Hurdy-Gurdy Man)
Der Leiermann (The Hurdy-Gurdy Man) He meets a strange hurdy-gurdy player that no one else wants to see or hear. Will he lay his songs to rest with him?
Drüben hinterm Dorfe
Steht ein Leiermann
Und mit starren Fingern
Dreht er was er kann.
Barfuß auf dem Eise
Wankt er hin und her
Und sein kleiner Teller
Bleibt ihm immer leer.
Keiner mag ihn hören,
Keiner sieht ihn an,
Und die Hunde knurren
Um den alten Mann.
Und er läßt es gehen,
Alles wie es will,
Dreht, und seine Leier
Steht ihm nimmer still.
Wunderlicher Alter !
Soll ich mit dir geh’n ?
Willst zu meinen Liedern
Deine Leier dreh’n ?
Over there beyond the village
Stands an organ-grinder,
And with numb fingers
He plays as best he can.
Barefoot on the ice,
He totters here and there,
And his little plate
Is always empty.
No one listens to him,
No one notices him,
And the dogs growl
Around the old man.
And he just lets it happen,
As it will,
Plays, and his hurdy-gurdy
Is never still.
Strange old man,
Shall I go with you ?
Will you play your organ
To my songs
คงมีหลายคนรู้จักบทเพลง Ave Maria (เอวา มารี) บทเพลงคำร้องสักการะพระแม่มารีย์ ที่มีความไพเราะงดงาม แต่ใครกันที่เป็นผู้ประพันธ์บทสวดอันเสนาะหูนี้?
คำตอบคือ ไม่มีการจดบันทึกไว้จึงไม่สามารถตอบได้ว่า ใครเป็นผู้ประพันธ์บทสวด Ave Maria แต่มีคีตกวีชื่อดังแห่งยุคหลายคน ที่ได้ทำการเรียบเรียงทำนองขึ้นใหม่ อาทิ Franz Schubert, Johann Sebastian Bach, Vladimir Vavilov ฯ เพื่อทำการสักการะพระแม่มารีย์ในรูปแบบสไตล์ของตนเอง
Ave Maria หรือ Hail Mary แปลเป็นภาษาไทยคือ ‘ขอสักการะแด่พระแม่มารีย์’ เป็นบทสวดของผู้นับถือศาสนาคริสต์คาทอลิค เพื่ออ้อนวอนขอขมาพระแม่มารีย์ มารดาของพระเยซู โดยฐานของบทสวดมาจากเรื่องราวในพระคัมภีร์ไบเบิ้ลโดยแบ่งออกมาเป็นสองท่อน ก่อนที่จะมีการใส่ท่อนที่สามในเวลาต่อมา แต่ละท่อนมีที่มาจาก:
ฉบับแรก ขอนำเสนอบทประพันธ์ของ Franz Schubert (1797 -1828) ชาว Austrian เขียนขึ้นเมื่อปี 1825 ที่ดัดแปลงคำร้องจากบทกวีเรื่องเล่าตำนานกษัตริย์อาเธอร์ของ Walter Scott (1771 – 1832) กวีชาวสก็อต แปลเป็นภาษาเยอรมันโดย Adam Storck (1780–1822) มีตอนหนึ่งชื่อว่า Liederzyklus vom Fräulein vom See (Lady of the Lake) กลายเป็นบทเพลงชื่อ Ellens dritter Gesang (Ellen’s Third Song, D. 839, Op. 52, No. 6, 1825)
เรื่องราวเกิดขึ้นกับตัวละครชื่อ Ellen Douglas (หรือ Lady of the Lake) ขณะหลบซ่อนตัวอยู่ในถ้ำ Goblin ได้ปฏิเสธที่จะร่วมกับ Roderick Dhu ในการก่อกบฎต่อ King James, ซึ่งขณะนั้น Roderick Dhu กำลังเตรียมพลกรีธาทัพเข้าสู่สงคราม Ellen Douglas จึงได้สวดอ้อนวอนต่อพระแม่มารี อธิษฐานขอความช่วยเหลือให้ได้รับชัยกลับมา
ฉบับที่นำมาให้ฟัง ขับร้องโดย Barbara Bonney นักร้อง Soprano สัญชาติอเมริกัน ในอัลบัม Voices in Harmony, เสียงร้องของเธอมีลูกคอที่สูงมาก สั่นรัวระริกไปถึงจิตวิญญาณ ฟังแล้วรู้สึกอยากนั่งลงคุกเขา … ราวกับอยู่บนสรวงสวรรค์
ภาษาเยอรมัน
โดย Adam Storck
คำแปลภาษาอังกฤษ
(Hymn to the Virgin)
โดย Sir Walter Scott
Ave Maria! Jungfrau mild,
Erhöre einer Jungfrau Flehen,
Aus diesem Felsen starr und wild
Soll mein Gebet zu dir hin wehen.
Wir schlafen sicher bis zum Morgen,
Ob Menschen noch so grausam sind.
O Jungfrau, sieh der Jungfrau Sorgen,
O Mutter, hör ein bittend Kind!
Ave Maria!Ave Maria! Unbefleckt!
Wenn wir auf diesen Fels hinsinken
Zum Schlaf, und uns dein Schutz bedeckt
Wird weich der harte Fels uns dünken.
Du lächelst, Rosendüfte wehen
In dieser dumpfen Felsenkluft,
O Mutter, höre Kindes Flehen,
O Jungfrau, eine Jungfrau ruft!
Ave Maria!
Ave Maria! Reine Magd!
Der Erde und der Luft Dämonen,
Von deines Auges Huld verjagt,
Sie können hier nicht bei uns wohnen,
Wir woll’n uns still dem Schicksal beugen,
Da uns dein heil’ger Trost anweht;
Der Jungfrau wolle hold dich neigen,
Dem Kind, das für den Vater fleht.
Ave Maria!
Ave Maria! maiden mild!
Listen to a maiden’s prayer!
Thou canst hear though from the wild;
Thou canst save amid despair.
Safe may we sleep beneath thy care,
Though banish’d, outcast and reviled –
Maiden! hear a maiden’s prayer;
Mother, hear a suppliant child!
Ave Maria!Ave Maria! undefiled!
The flinty couch we now must share
Shall seem with down of eider piled,
If thy protection hover there.
The murky cavern’s heavy air
Shall breathe of balm if thou hast smiled;
Then, Maiden! hear a maiden’s prayer,
Mother, list a suppliant child!
Ave Maria!
Ave Maria! stainless styled.
Foul demons of the earth and air,
From this their wonted haunt exiled,
Shall flee before thy presence fair.
We bow us to our lot of care,
Beneath thy guidance reconciled;
Hear for a maid a maiden’s prayer,
And for a father hear a child!
Ave Maria!
กับคนเคยดูอนิเมชั่นของ Disney เรื่อง Fantasia (1940) นี่บทเพลงสุดท้ายของหนัง บรรเลงต่อจาก Night on Bald Mountain ของ Modest Mussorgsky หลังจากซาตานความมืดจากไป สิ่งที่หลงเหลืออยู่คือแสงสว่างดั่งเพลง Ave Maria, คำแปลภาษาอังกฤษ เขียนขึ้นใหม่โดย Rachel Field เรียบเรียง Orchestra โดย Leopold Stokowski
ในหนังเรื่อง Bride of Frankenstein (1935) ในฉากที่ชายแก่ตาบอดเล่นไวโอลิน เพื่อขับกล่อมสัตว์ประหลาดให้สงบลงได้ (มีนัยยะถึงสัมผัสของพระแม่มารีย์ ทำให้ความชั่วร้ายเงียบสงบ มีสติขึ้นมาได้)
และในงานศพ ปธน. John F. Kennedy นักร้อง Tenor: Luigi Vena ได้ขับร้องเพื่อไว้อาลัย
ฉบับของ Charles Gounod (1818 – 1893) คีตกวีชาวฝรั่งเศสยุค Romantic มีชื่อเสียงจากการประพันธ์ Opera เรื่อง Faust, สำหรับ Ave Maria เขียนขึ้นเมื่อปี 1853 ใช้ชื่อว่า Méditation sur le Premier Prélude de Piano de S. Bach โดยได้มีการนำ Prelude No. 1 in C major, BWV 846 จากหนังสือรวมเพลง The Well-Tempered Clavier ของ Johann Sebastian Bach (1685 – 1750) ที่ประพันธ์ไว้เมื่อ 137 ปีก่อน มาทำการดัดแปลงเล็กน้อย ใส่คำร้องภาษาละตินของ Ave Maria เข้าไป
ผมนำต้นฉบับของ Bach: Prelude No. 1 in C major มาให้ฟังก่อนนะครับ เป็นเดี่ยวเปียโนบรรเลงโดย Friedrich Gulda บันทึกเมื่อปี 1972
Ave Maria, gratia plena,
Dominos tecum.
Benedicta tu in mulieribus,
et benedictus, fructus ventris tui,
Jesus.
Sancta Maria, sancta Maria, Maria,
ora pro nobis, nobis peccatoribus
nunc et in hora, in hora mortis nostrae.
Amen! Amen!
Hail Mary, full of grace,
the Lord is with thee,
blessed art thou among women,
and blessed is the fruit of thy womb,
Jesus.
Holy Mary, mother of God,
pray for us sinners, now, and at
the hour of our death.
Amen.
เกร็ด: Yo-Yo Ma นักดนตรีเชลโลสัญชาติอเมริกันเชื้อสายจีน ผู้เป็นอัจฉริยะเล่นดนตรีได้ตั้งแต่อายุ 4 ขวบครึ่ง, เรียนจบ Juilliard School (ที่พระเอก Whiplash เข้าไปเรียน) และ Harvard University มีผลงานกว่า 90 อัลบัม คว้า Grammy Award ถึง 18 ครั้ง (นับถึงปี 2016) ถือได้เป็นยอดฝีมือเชลโล่น่าจะอันดับ 1 ของโลกในปัจจุบัน
มีภาพยนตร์เรื่องหนึ่ง ที่นำ Ave Maria ของ Bach/Gounod ไปใช้ได้อย่างทรงพลังคือ Departure (2009) หนัง Oscar: Best Foreign Language Film ที่เป็นหนึ่งในหนังเรื่องโปรดของผมเลย และทำให้ผมรู้จัก จดจำเพลงนี้ได้ขึ้นใจ
Ave Maria เป็นบทเพลงที่มักอยู่คู่กับความเป็น/ความตาย ถือเป็น Chamber Music ที่คีตกวี/นักร้อง หลายคนใฝ่ฝันต้องการประพันธ์ขับร้อง คงเพราะเชื่อว่าจะเป็นสิ่งเสริมศรัทธาความเชื่อของตนเอง แสดงออกถึงความภักดีต่อพระผู้เป็นเจ้า
O Fortuna
velut luna
statu variabilis,
semper crescis
aut decrescis;
vita detestabilis
nunc obdurat
et tunc curat
ludo mentis aciem,
egestatem,
potestatem
dissolvit ut glaciem.
Sors immanis
et inanis,
rota tu volubilis,
status malus,
vana salus
semper dissolubilis,
obumbrata
et velata
michi quoque niteris;
nunc per ludum
dorsum nudum
fero tui sceleris.
Sors salutis
et virtutis
michi nunc contraria,
est affectus
et defectus
semper in angaria.
Hac in hora
sine mora
corde pulsum tangite;
quod per sortem
sternit fortem,
mecum omnes plangite!
O Fortune,
like the moon
you are changeable,
ever waxing
and waning;
hateful life
first oppresses
and then soothes
as fancy takes it;
poverty
and power
it melts them like ice.
Fate – monstrous
and empty,
you whirling wheel,
you are malevolent,
well-being is vain
and always fades to nothing,
shadowed
and veiled
you plague me too;
now through the game
I bring my bare back
to your villainy.
Fate is against me
in health
and virtue,
driven on
and weighted down,
always enslaved.
So at this hour
without delay
pluck the vibrating strings;
since Fate
strikes down the strong man,
everyone weep with me!
ในปี 1934 คีตกวีชาวเยอรมัน Carl Orff ได้ค้นพบหนังสือชื่อ Carmina Burana ของ Johann Andreas Schmeller ตีพิมพ์เมื่อปี 1847 ที่ได้รวบรวมบทกวีแต่งขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 11th – 13th, ร่วมกับ Michel Hofmann นักเรียนกฎหมายที่มีความชื่นชอบภาษากรีกและลาติน ร่วมกันเลือก 24 บทกวี นำมาเรียบเรียงเขียนเป็น Catana ใส่ทำนอง Orchestra เปิดการแสดงครั้งแรกวันที่ 8 มิถุนายน 1937 ที่ Frankfurt Opera ใช้ชื่อการแสดงเต็มๆว่า
(ภาษาละติน) Carmina Burana: Cantiones profanæ cantoribus et choris cantandæ comitantibus instrumentis atque imaginibus magicis
Songs of Beuern: Secular songs for singers and choruses to be sung together with instruments and magic images
“Regnabo, Regno, Regnavi, Sum sine regno”.
(I shall reign, I reign, I have reigned, I am without a realm).
เริ่มต้นจาก O Fortuna โอ้ โชคชะตา จากนั้นกงล้อจึงเริ่มหมุน จากสุขไปทุกข์ สมหวังไปผิดหวัง ความหวังสู่สิ้นหวัง ก่อนจะกลับมาปิดท้ายวัฎจักรที่ O Fortuna อีกครั้ง (เป็น Prologue และ Epilogue)
ทำนองเพลง O Fortuna เริ่มต้นเสียงกลองและคลอรัสที่อลังการ O Fortuna, velut luna, statu variabilis, จากนั้นทุกอย่างจะเงียบสนิท กลายเป็นเสียงกระซิบค่อยๆเร่งความเร็ว ดังขึ้นเรื่อยๆ จากนั้นตั้งแต่ Sors salutis, et virtutis, michi nunc contraria, เสียงทุกอย่างจะกลับดังอลังการอีกครั้งจนหมดคำร้อง แล้วเสียงฉาบจะดังขึ้น เป็นการเร่งความเร็วถึงจุดสูงสุดครั้งสุดท้ายแล้วจบลง
Symphony No. 7 in A major, Op. 92 คือบทประพันธ์ที่ Ludwig van Beethoven บอกว่าเป็นผลงานดีที่สุดของตนเอง, โดยเฉพาะ Movement II Allegretto (A minor) ที่ได้รับความนิยมอย่างสูง ได้รับการเปรียบเปรยว่าเป็นเหมือนการประกาศชัยชนะของ Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington ที่มีต่อ Joseph-Napoléon Bonaparte (พี่ชายของนโปเลียน)
ในช่วงกลางยุค 1810s ถึงแม้ Beethoven จะได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในคีตกวีผู้ยิ่งใหญ่แห่งยุค แต่ไม่ได้หมายความว่าเขาจะเป็นที่รู้จักในวงกว้าง popular หรือมีการแสดงเกิดขึ้นบ่อยๆ, Symphony No. 7 ถือว่าเป็นผลงานยุคหลังๆ ที่สามารถเข้าถึงผู้ฟังได้วงกว้าง โดยเฉพาะ Movement ที่ 2 ได้รับความนิยมมาก จนได้ถูกนำมาแสดงฉายเดี่ยวๆ ไม่รวมเข้ากับชุดเพลง Symphony บ่อยครั้ง
ประพันธ์ขึ้นระหว่างปี 1811-1812 Beethoven ขณะนั้นสุขภาพไม่ค่อยดี อยู่ระหว่างการพักผ่อนฟื้นฟูร่างกายที่ Bohemian Spa ในเมือง Teplice ขณะนั้นยุโรปอยู่ท่ามกลางสงคราม ฝรั่งเศสนำโดย Napoléon Bonaparte กำลังยึดครอง Vienna อยู่, เพลงนี้แต่งให้กับ Count Moritz von Fries ผู้ดีชาว Austrian เป็นนายธนาคารและผู้อุปถัมถ์งานศิลปะชื่อดังแห่งยุค
Presto – Assai meno presto (trio) (F major) (Trio in D major)
Allegro con brio (A major)
ในรอบปฐมทัศน์ที่เวียนนา วันที่ 8 ธันวาคม 1813 เป็นงานการกุศลสำหรับทหารที่บาดเจ็บใน Battle of Hanau, Beethoven เป็นผู้กำกับวงเอง พูดยกย่องทหารผ่านศึกเหล่านี้ว่า ‘พวกเรารู้สึกประทับใจในความเสียสละรักชาติ ของทหารกล้าเหล่านี้ ที่ทำเพื่ออพวกเรามากเหลือเกิน’
“We are moved by nothing but pure patriotism and the joyful sacrifice of our powers for those who have sacrificed so much for us.”
ก่อนหน้าการแสดง Beethoven ให้สัมภาษณ์ออกมาว่า ‘นี่คือผลงานที่ดีที่สุดของตน’ และหลังจากการแสดงจบ ท่อนที่สอง Allegretto ได้รับเสียงเรียกร้องให้มีการ Encore (เล่นซ้ำอีกรอบ) ในคืนนั้น นี่เรียกว่า Instant Popularity (โด่งดังทันที)
ผมจะขอพูดถึงเฉพาะ Movement ที่ 2 เท่านั้นนะครับ เพราะคือท่อนที่ผมได้ยินล่าสุดจากหนังเรื่อง The King’s Speech เลยอยากจะเขียนถึงสักหน่อย (แต่ผมรู้จักเพลงนี้ครั้งแรกจากตัวอย่างหนังเรื่อง The Fall-2008)
กับฉบับที่ดีที่สุด (ที่หาฟังได้ใน Youtube) คือของ Leonard Bernstein ร่วมกับ Boston Symphony Orchestra ในปี 1990, จุดเด่นของฉบับนี้คือจังหวะ (Tempo) ที่พอดีเท่ากับต้นฉบับ ถือว่าเป็นการตีความที่เคารพ Beethoven มากที่สุดแล้ว (เสียงช่วงแรกๆจะเบาหน่อย แต่อย่าเปิดลำโพงดังไปละ เพราะถึงท่อนกระหึ่มเมื่อไหร่ จะดังมาก)
กับตัวอย่างหนังเรื่อง The Fall (2006) จากผู้กำกับ Tarsem Singh ผมแทรกมาให้ดูด้วย เพราะถือว่าเป็นหนัง/ตัวอย่างหนัง ที่อธิบายความสวยงามของเพลงนี้ได้เลอค่า และตรงที่สุด
คำบรรยายชื่นชมบทเพลงนี้ของ Richard Wagner เขียนเป็นบทกวี ไม่ขอแปลนะครับ ถ้าอ่านได้จะเห็นความสวยงาม
“All tumult, all yearning and storming of the heart, become here the blissful insolence of joy, which carries us away with bacchanalian power through the roomy space of nature, through all the streams and seas of life, shouting in glad self-consciousness as we sound throughout the universe the daring strains of this human sphere-dance. The Symphony is the Apotheosis of the Dance itself: it is Dance in its highest aspect, the loftiest deed of bodily motion, incorporated into an ideal mold of tone.”
TAGLINE | “Symphony No. 7 คือความอมตะที่ทันทีของ Ludwig van Beethoven โดยเฉพาะ Movement 2 ที่ทำให้รู้สึกว่า หลังฟ้าฝน โลกใบนี้มันช่างสวยงาม” QUALITY | RARE-GENDARY MY SCORE | LOVE
Johann Pachelbel (1653-1706) เกิดในเมือง Nuremberg ประเทศ Germany, ครอบครัวเป็นคนชนชั้นกลาง ได้รับการหัดเล่นดนตรีจาก Heinrich Schwemmer (บางแหล่งข้อมูลก็ว่า Pachelbel เรียนดนตรีจาก Georg Caspar Wecker) ที่เป็นนักดนตรีและนักร้องใน St. Sebaldus Church, Pachelbe มีความสามารถทางดนตรีมาตั้งแต่เด็ก ปี 1669 เข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัย Altdorf และได้รับแต่งตั้งให้เป็นคนเล่นออร์แกนในโบสถ์ St. Lorenz แต่ปัญหาทางการเงินของเขา ทำให้ต้องออกจากมหาวิทยาลัย (น่าจะไม่มีทุนการศึกษา) ต่อมาได้กลายเป็นลูกศิษย์ของ Kaspar (Caspar) Prentz ที่เป็นนักดนตรีชาวอิตาเลี่ยน นั่นทำให้ Pachelbel เริ่มความสนใจในดนตรีอิตาลีร่วมสมัย พร้อมๆไปกับการแต่งเพลงที่ใช้เล่นในโบสถ์
ปี 1677 Pachelbel ได้ไปเป็นนักออร์แกนประจำราชสำนักของ Eisenach และได้พบ Johann Ambrosius (ผู้เป็นพ่อของ Johan Sebastian Bach) และกลายเป็นครูสอนดนตรีให้กับลูกๆของ Ambrosius อีกด้วย
Kanon und Gigue für 3 Violinen mit Generalbaß หรือที่รู้จักกันในชื่อของ Pachelbel’s Canon หรือ Canon in D major (PWC 37, T. 337, PC 358) เป็นผลงานประพันธ์ดนตรี ที่มีชื่อเสียงที่สุดของ Johann Pachelbel ดั้งเดิมแต่งขึ้นสำหรับบรรเลงแบบ Kanon ด้วยไวโอลินสามตัว โดยมีการเดินเสียงเบสด้วยเครื่องดนตรี เช่น Cello, Double Bass หรือ Bassoon จับคู่กับจังหวะแบบ Gigue ในระดับเสียงเดียวกัน ไวโอลินทั้งสามตัวเล่นด้วยโน้ตและจังหวะเดียวกัน แต่เริ่มต้นบรรเลงไม่พร้อมกัน โดยห่างกัน 4 ห้องเสียงไล่ตามกันไป และประสานออกมาเป็นเพลง
ว่ากันว่า ต้นฉบับผลงานชิ้นนี้สูญหายไปหลายปี เช่นเดียวกับผลงานชิ้นอื่นๆ ของ Pachelbel และศิลปินในศตวรรษที่ 17 เพิ่งได้รับการถูกค้นพบในศตวรรษที่ 20 และเผยแพร่เป็นครั้งแรกในปี 1919 โดย Gustav Beckmann นักเรียนทุนที่ได้ค้นพบเจอ sheet ของเพลงนี้ และได้ตีพิมพ์เผยแพร่ใหม่ครั้งแรกเมื่อปี 1929, ได้รับการบันทึกเสียงเป็นครั้งแรกในปี 1940 จากการบรรเลงโดย Boston Pops Orchestra กำกับวงเพลงโดย Arthur Fiedler
นักประวัติศาสตร์ตั้งสมมติฐานว่า ผลงานชิ้นนี้อาจจะแต่งขึ้นสำหรับใช้บรรเลงในงานแต่งงานของ Johann Christoph Bach พี่ชายคนโตของ Johan Sebastian Bach เมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 1694
ปี 1968 Jean-François Paillard ได้ทำการเรียบเรียง ดัดแปลงเพลง Canon เสียใหม่ ให้มีความ Romantic style มากขึ้น ลดความเร็วในบางท่อนลง และเพิ่มเครื่องดนตรีที่ใช้เล่น ซึ่งหลังจากได้บันทึกเสียงโดย Stuttgart Chamber Orchestra วางขายในปี 1974 ในชื่อ Pachelbel Kanon: the Record That Made it Famous and other Baroque Favorites. อัลบัมนี้ทำยอดขายสูงสุดของเพลงคลาสสิกในปี 1976, นี่คือเวอร์ชั่นที่เชื่อว่าใครๆคงจะคุ้นหูเป็นอย่างดี เพราะเป็นเวอร์ชั่นประกอบ Ordinary People (1980), My Sassy Girl (2001) และ The Classic (2003)
หนังเรื่อง Ordinary People (1980)ในปี 1980 ได้มีการดัดแปลงเพิ่มเติมเนื้อร้องให้กับเพลง กลายเป็นบทเพลงสรรเสริญพระเจ้า (Alleluia) ซึ่งเพลงนี้สามารถไต่อันดับ Billboard Classical Albums ถึงอันดับ 1 ในเดือนมกราคม 1982 คงที่ต่อเนื่องถึงเดือนพฤษภาคม
ในปี 1982 นักเปียโน George Winston ได้ดัดแปลง Canon อีกครั้งให้กลายเป็น Solo Piano โดยตั้งชื่อว่า Variations on the Kanon by Johann Pachelbel ในเดือนธันวาคมปีนั้น สามารถทำยอดขายได้ถึง 3 ล้านแผ่น, หนึ่งในท่อนที่ Winston ดัดแปลงคือ Canon in C เป็นเวอร์ชั่นที่นางเอกเล่น ในฉากนั้นของ My Sassy Girl (2001) ไปฟังตัวจริงเล่นเลยนะครับ
หนึ่งในบทเพลง Classic ที่มีความไพเราะที่สุดในโลก Rhapsody on a Theme of Paganini In A Minor, Op. 43 – Variation #18 เมื่อนำไปบรรเลงควบคู่กับสิ่งต่างๆบนโลก จะทำให้สิ่งนั้นมีความสวยงามที่หาคำมาบรรยายไม่ได้
Sergei Rachmaninoff คีตกวีและวาทกรชาวรัสเซีย หนึ่งในผู้นำแห่งยุค romantic ครั้งหนึ่งผมเคยพูดถึงบทเพลงที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเขาไปแล้ว Piano Concerto No.2 op.18 สำหรับ Rhapsody on a Theme of Paganini จะถือว่าเป็นอันดับ 2 ของ Rachmaninov ก็ได้ด้วยความหลากหลายที่มีถึง 24 Variation ทำให้มีบางท่อนเพราะบ้าง เฉยๆบ้าง ไม่เพราะบ้าง สำหรับท่อนที่ถือว่ามีความไพเราะที่สุด มีชื่อเสียงที่สุดก็คือ Variation #18: Andante cantabile (D flat major)
ขณะ Rachmaninov เริ่มต้นเขียน Rhapsody on a Theme of Paganini เห็นว่าการงานอาชีพของเขาตกต่ำลงมาก ในสายตาของผู้ฟังและนักวิจารณ์สมัยนั้น นับตั้งแต่อพยพออกจาก Russia ผลงานล่าสุดอย่าง Fourth Piano Concerto (1926) ได้เสียงตอบรับที่ค่อนข้างแย่ ฤายุคสมัยของ Romanticism ได้หมดสิ้นลงแล้ว, Rachmaninov ที่ไม่มีอะไรจะเสียแล้ว จึงได้แต่ง Variation ที่มีความหลากหลาย คิดอะไรได้ ทำอะไรได้ใส่เข้าไปให้หมด เอาว่ะ! มันคงต้องมีสักท่อนที่ขายได้ ซึ่งผลปรากฎว่า มีจริงๆด้วย ท่อนนั้นที่ขายได้
ความตั้งใจของ Rachmaninov ต่อ Rhapsody on a Theme of Paganini คือให้เป็น Solo Piano คู่กับ Symphony Orchestra (หรือคือ Piano Concerto), เริ่มต้นประพันธ์วันที่ 3 กรกฎาคม 1934 ที่ Villa ของเขาใน Villa Senar, Switzerland ประพันธ์เสร็จเมื่อ 18 สิงหาคม 1934, แสดงสดรอบปฐมทัศน์ที่ Lyric Opera House ที่ Baltimore, Maryland USA เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 1934 ร่วมกับ Philadelphia Orchestra กำกับวงโดย Leopold Stokowski
ใช้เครื่องดนตรีประกอบด้วย piccolo, 2 flutes, 2 oboes, English horn, 2 clarinets in B♭, 2 bassoons, 4 horns in F, 2 trumpets in C, 3 trombones, tuba, timpani, triangle, snare drum, cymbals, bass drum, glockenspiel, harp และเครื่องสาย (strings)
Variation #18 ที่ได้รับการกล่าวถึงมากที่สุด เป็นท่อนที่เรียกว่า inversion of the melody ใช้ตัวโน๊ตที่ตรงกันข้ามกับท่อนอื่นเล่น เช่น ถ้าปกติโน้ตเล่น A minor ท่อนนี้จะเป็น D flat major, Rachmaninov อุทิศท่อนนี้ ‘แต่งให้ agent ของเขา’
ว่ากันว่าในรอบปฐมทัศน์ Rachmaninov มีความกลัวที่จะเล่นเพลงของตัวเอง (เขาเล่น piano solo) โดยเฉพาะ Variation #24 ซึ่งทางเทคนิคถือว่าเล่นยากที่สุด เขาดื่มแอลกอฮอล์ย้อมใจ (Crème de menthe) ให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลายก่อนขึ้นแสดง นี่เองที่ทำให้ Rachmaninov ตั้งชื่อเล่นของท่อน 24 ว่า Crème de Menthe Variation
ผมเลือก Denis Matsuev และ State Symphony Orchestra of Russia กำกับวงโดย Leonard Slatkin มาให้ฟังนะครับ (เป็นการแสดงเดียวกับที่ผมเลือกมาให้ฟังตอน Piano Concerto No.2 op.18) ถ้าคุณชอบฟังเพลงของ Rachmaninov คอนเสิร์ตนี้ผมถือว่าสมบูรณ์แบบมากแล้ว และคนที่สามารถตีความเพลงของ Rachmaninov ได้ตรงใจผมที่สุดคือ Denis Matsuev คนนี้แหละครับ
มีนักเปียโนอีกคนที่ผมอยากแนะนำให้รู้จักไว้ Stephen Hough เขาคนนี้ก็ถือว่ามีแนวทางการตีความของตนเองที่โดดเด่นมาก ผมชอบสไตล์และแนวคิดของพี่แกนะ ตรงไปตรงมาดี แต่รู้สึกว่าการตีความ Rhapsody on a Theme of Paganini ทำได้ไม่แนบเนียนลื่นไหลเท่ากับ Matsuev ลองไปฟังที่เขาเล่นดูแล้วกัน เล่นกับ The BBC Symphony Orchestra กำกับวงโดย Sakari Oramo (Variation #18 เริ่มนาที 20:15)
ในตอนที่ผมรู้จัก Sergei Rachmaninoff แค่เพลงเดียวคือ Piano Concerto No.2 op.18 ก็รู้ว่าเขาต้องคือ คีตกวีคนโปรดของผมแน่ ซึ่งพอได้พบกับ Rhapsody on a Theme of Paganini In A Minor, Op. 43 – Variation #18 ถือเป็นการยืนยันความรู้สึกนี้ได้อย่างเป็นทางการ ไม่รู้เพราะผมเข้าใจ Rachmaninov หรือ Rachmaninov เข้าใจผมนะ เพลงของเขาสามารถอธิบายตัวตนของผมได้แบบเปะๆเลย
TAGLINES | “Rachmaninoff: Rhapsody on a Theme of Paganini, In A Minor, Op. 43 – Variation #18 เป็นเพลงที่บรรยายความสวยงามของสรรพสิ่งได้ไพเราะที่สุดในโลก” QUALITY | RARE-GENDARY MY SCORE | FAVORITE
หนึ่งในเพลง Duo ระหว่าง Piano และ Violin ที่มีความหวานแหวว โหยหาย คิดคำนึง อยากได้พบเจอที่สุด ประพันธ์โดย Sir Edward Elgar คีตกวีชาวอังกฤษผู้เป็น Conductors ประจำให้กับ London Symphony Orchestra Principal และได้รับการแต่งตั้งให้เป็น Master of the King’s Music ในปี 1924
นี่เป็นอีกเพลงเพราะที่ผมอยากแนะนำให้ได้รู้จักกันนะครับ คงไม่ค่อยมีโอกาสได้ยินกันบ่อย แต่ถ้ามีอยากให้ระลึกกันได้ว่าเป็นเพลงนี้ ถ้าใครชอบเพลงหวานๆของ Chopin, Liszt หรือ Shubert เพิ่ม Edward Elgar เข้าไปอีกคนนะครับ
TAGLINE | “Salut d’Amour หนึ่งในเพลง Duo ระหว่าง Piano และ Violin ที่มีความหวานแหวว โหยหาย คิดคำนึง อยากได้พบเจอที่สุด ประพันธ์โดย Sir Edward Elgar” QUALITY | RARE-GENDARY MY SCORE | FAVORI
เพลง Can Can Polka หลายคนอาจเคยได้ยินได้ฟังมา แต่ไม่รู้ว่าใครแต่งและจุดเริ่มต้นมาจากอะไร วันนี้จะมาเล่าให้ฟังนะครับ
คีตกวีที่ประพันธ์เพลงนี้ชื่อ Jacques Offenbach เกิดในเยอรมันปี 1819 ในครอบครัวชาวยิว ชื่อเดิมของเขาคือ Jacob หรือ Jakob Offenbach มีพ่อเป็นนักดนตรี เมื่ออายุได้ 6 ขวบ พ่อสอน Jacob เล่นไวโอลิน ไม่นานนักก็สามารถเล่นเอง แต่งเพลงเองและหัดเต้นได้ ตอนอายุ 9 ขวบหันมาจับเชลโล และกลายอัจฉริยะ (cellist virtuoso), พี่ชายของเขา Julius Offenbach (แก่กว่า 4 ปี) ก็เติบโตขึ้นเป็นนักดนตรี เมื่อพ่อพาพวกเขาไปย้ายไปอยู่ Paris ฝรั่งเศส ได้เข้าร่วมกับ Paris Conservatoire ทำให้ทั้งสองได้เปลี่ยนชื่อและสัญชาติเป็นฝรั่งเศส จาก Jacob กลายเป็น Jacques และ Julius เป็น Jules, ขณะที่พี่ชายประสบความสำเร็จใน Paris แต่ Jacques ไม่ค่อยชอบชีวิตในโรงเรียนเท่าไหร่ เมื่อโตขึ้นเขาจึงเดินทางกลับเยอรมันบ้านเกิด
เขาเริ่มเขียน Opera ในปี 1853-1855 ร่วมกับ Florimond Ronger (Hervé) เป็นการแสดง 1 Act เล็กๆได้จัดแสดงที่ Théâtre Déjazet ในชื่อ Oyayaye ou La reine des îles เมื่อ 26 มิถุนายน 1855 ได้รับเสียงตอบรับเป็นอย่างดี แม้จะมีนักวิจารณ์บางคนที่พูดว่า “a charming piece of nonsense” สไตล์ของ Jacques มักจะทำ Opera Comedy ที่เน้นเรียกเสียงหัวเราะให้กับผู้ชม
ก่อนหน้าปี 1858 Offenbach ได้ประพันธ์ Opera หลายเรื่อง และได้รับความนิยมอย่างมาก แต่เขายังไม่เคยประพันธ์ full-length opera เลยสักเรื่อง ซึ่งในปีนั้นเขาได้เขียน Orphée aux enfers (Orpheus in the Underworld) เปิดการแสดงที่ Théâtre des Bouffes-Parisiens ในเมือง Paris เมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 1858 มีการแสดง 2 Act ใช้นักแสดง 228 คน ขณะฉายได้ถือว่าประสบความสำเร็จปานกลาง แต่ภายหลังเมื่อปี 1860 Carl Binder ได้นำเอาเพลงท่อนหนึ่งใน Act 2 Scene 2 ชื่อ Infernal Galop มาเรียบเรียงใหม่ เป็นท่อนที่มีความสนุกสนานตื่นเต้น ต่อมาท่อนนี้ถูกเรียกในชื่อสากลว่า Can Can Polka
เมื่อพูดถึง Can Can จะต้องพูดถึงการเต้นเสมอ ในยุค 1840s จะมีการเต้นประเภทหนึ่งที่ได้รับความนิยมมากใน music hall คือการเต้นที่ใช้พลังงานสูง (high-energy) ในปัจจุบันมักพบเห็นได้ในการแสดง Cabaret เดิมทีการเต้นแบบนี้จะทั้งกับเพศชายและเพศหญิง แต่ต่อมาเหลือแต่เพศหญิงเท่านั้น ซึ่งมักจะมีการยกกระโปรงขึ้น เท้าใส่ส้นสูงแล้วกระโดดเตะ (high kick) จินตนาการภาพไม่ออกดูในคลิปนะครับ
จุดเริ่มต้นของการเต้น Can Can ว่ากันว่าอาจพัฒนามาจากการเต้น Quadrille ที่มีการดัดแปลงเปลี่ยนไป ช่วงยุค 1820s Charles Mazurier ที่มีชื่อเสียงเรื่องการแสดงผาดโผน (acrobatics) มีท่าเต้นหนึ่งที่ถือว่าน่าจะเป็นจุดเริ่มต้น คือกระโดดแยกขา (grand écart หรือ jump splits)
การแสดงของกลุ่มที่ถือว่าน่าจะสร้างชื่อให้กับการเต้น Can Can มาที่สุดก็คือ Moulin Rouge (แปลว่า Red Hill) เป็นกลุ่มนักแสดง Cabaret สัญชาติฝรั่งเศส ตั้งวงตั้งแต่ปี 1889 มีผู้เรียกการเต้น Can Can ของ Moulin Rouge ว่าเป็นจิตวิญญาต้นกำเนิดการเต้นสมัยใหม่ (spiritual birthplace of the modern form) มีนักแสดงดังๆอย่าง La Goulue และ Jane Avril ที่ว่ากันว่าค่าตัวพวกเธอสูงที่สุดในนักแสดง Cabaret สมัยนั้นเลย, แม้ Moulin Rouge จะประสบปัญหามากมาย แต่ปัจจุบันกลุ่มที่เรียกตัวเองว่า Moulin Rouge ยังเปิดการแสดงอยู่ในฝรั่งเศสนะครับ ใครมีโอกาสไปก็ถามคนท้องถิ่นได้เลย น่าจะเป็นที่รู้จักแน่ๆ
RAREMEAT BLOG 