The Truman Show (1998) 
: Peter Weir ♥♥♥♥
ตั้งแต่ยังเป็นทารกในครรภ์ Truman Burbank (รับบทโดย Jim Carrey) ถูกบันทึกภาพ แอบถ่าย ฉายรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) โดยไม่เคยรับรู้ตนเอง จนกระทั่งเติบใหญ่ ถึงวัยทำงาน โหยหาอิสรภาพ ต้องการออกไปจากโลกปลอมๆใบนี้, “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย”
The Truman Show (1998) ไม่ใช่แค่พยากรณ์การมาถึงของรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) แต่ยังวิถีโลกยุคสมัยใหม่ที่ไม่ว่าสถานที่แห่งหนไหน ล้วนเต็มไปด้วยกล้องวงจรปิด ทั้งแอบถ่าย-ไม่แอบถ่าย หลายคนยังทำตัวเหมือนกล้องเดินได้ (ด้วยการไลฟ์สดตลอดเวลา) นั่นทำให้มนุษย์สูญเสียความเป็นส่วนตัว ถูกจับจ้อง ถ้ำมอง โดยใครก็ไม่รู้ ไม่เคยพบเจอ ไม่เคยรับรู้จัก ครุ่นคิดว่าฉันคือบุคคลสำคัญ มีชื่อเสียงโด่งดัง โลกต้องหมุนรอบตัวฉัน
ส่วนเนื้อหาสาระของหนังสามารถตีความได้หลากหลาย อาทิ เจตจำนงเสรี (Free Will), การมีตัวตน (Existentialism), ความเป็นส่วนบุคคล (Privacy), ศาสนา (Religion), อภิปรัชญา (Metaphilosophy) ฯ โดยเรื่องราวยังพยายามผสมผสานดราม่า-จิตวิทยา (Psychological Drama), รอม-คอม (Romantic Comedy), ตลกล้อเลียน (Comedy Satire), กลิ่นอายไซไฟ (Science Fiction) … ใกล้เคียงสุดเท่าที่ผมนึกออกก็อย่างภาพยนตร์ Last Year at Marienbad (1961), The Matrix (1999)
เอาจริงๆผมตั้งใจจะเขียน The Truman Show (1998) ต่อจาก Synecdoche, New York (2008) แต่มันมีเหตุบางอย่างทำให้ต้องหยุดงานไปหลายสัปดาห์ โชคดีที่ House Samyan นำเข้าฉายช่วงปลายปี พ.ศ. ๒๕๖๖ คาดว่าน่าจะฉบับบูรณะ 4K ใครพลาดโอกาสรับชมในโรงภาพยนตร์ถือว่าน่าเสียดายอย่างมากๆ
เกร็ด: ภาพโปสเตอร์ใบหน้า Jim Carrey ที่ทำการผสมผสานภาพถ่ายของ Jim Carrey นับร้อยๆรูป ออกแบบสร้างโดย Rob Silverman ข่าวลือว่าต้องใช้เงินสูงถึง $75,000 เหรียญ กว่าจะทำออกมาได้สำเร็จ!
จุดเริ่มต้นของ The Truman Show เริ่มต้นจาก Treatment ความยาว 1 หน้ากระดาษ (ตอนแรกตั้งชื่อว่า The Malcolm Show) พัฒนาขึ้นโดย Andrew M. Niccol (เกิดปี 1964) นักเขียน/ผู้กำกับ สัญชาติ New Zealand, รายละเอียดเกี่ยวกับชายคนหนึ่งอาศัยอยู่ยัง New York City แต่ไม่เคยรับรู้ว่าตนเองกำลังถูกแอบถ่าย ปรากฎตัวในรายการเรียลลิตี้ จนเมื่อค้นพบความจริง ทุกสิ่งอย่างล้วนเกิดขึ้นใน Hollywood Backlot … สามารถขายลิขสิทธิ์ให้โปรดิวเซอร์ Scott Rudin มูลค่าสูงกว่า $1 ล้านเหรียญ!
In original version, Truman’s world is a fake, rain-drenched New York built on a Hollywood soundstage, Truman himself addicted to alcohol and emotionally disengaged from society and his wife Meryl (really an actress named Hannah). The truth of Truman’s life is treated like a mystery, his existence in a reality show rendered a third-act plot twist, with the character of Christof, the all-seeing God figure behind the show, here perpetually lurking around set corners like Dick Dastardly in a wireless headset.
บทความจาก Dazed & Confused Magazine
ด้วยความที่ Niccol เรียกร้องขอกำกับด้วยตนเอง (เคยมีประสบการณ์กำกับโฆษณา) ด้วยงบประมาณสูงถึง $80 ล้านเหรียญ! สร้างความลังเลใจให้สตูดิโอ Paramount Pictures จึงยินยอมจ่ายค่าลิขสิทธิ์สูงหลักล้าน! เพื่อต่อรองให้อีกฝ่ายยินยอมลดบทบาท หลีกทางผู้กำกับมากประสบการณ์ (A-list Director) เข้ามาดูแลงานสร้างแทน
ในตอนแรกโปรดิวเซอร์ Scott ติดต่อได้ผกก. Brian De Palma แต่อีกฝ่ายเหมือนมีปัญหา ‘midlife crisis’ เลยถอนตัวออกไป, จากนั้นบทหนังถูกส่งต่อให้ Tim Burton, Sam Raimi, Terry Gilliam, David Cronenberg, Barry Sonnenfeld, Steven Spielberg รวมถึง Bryan Singer พยายามล็อบบี้ขอโอกาสจาก Paramount แต่สุดท้ายกลับเลือกใช้บริการ Peter Weir
Peter Lindsay Weir (เกิดปี 1944) ผู้กำกับสร้างภาพยนตร์ สัญชาติ Australian เกิดที่ Sydney, New South Wales โตขึ้นเข้าเรียนศิลปะและกฎหมายยัง University of Sydney ขณะที่ความสนใจในภาพยนตร์เกิดขึ้นหลังจากพบเจอ Phillip Noyce ร่วมกันก่อตั้งสตูดิโอ Ubu Films, ช่วงกลางทศวรรษ 60s ทำรายการโทรทัศน์ สารคดี หนังสั้น Homesdale (1971), ภาพยนตร์ขนาดยาวเรื่องแรก The Cars That Ate Paris (1974), โด่งดังกับ Picnic at Hanging Rock (1975), The Last Wave (1977), มุ่งสู่ Hollywood สรรค์สร้าง Witness (1985), Dead Poets Society (1989), The Truman Show (1998), Master and Commander: The Far Side of the World (2003) ฯ
If you build Manhattan, you must be making money beyond what any show could generate. And why recreate something that is already there and full of problems?
Peter Weir
การเข้ามาของ Weir ช่วยปรับปรุงบทของ Niccol ให้มีบรรยากาศสว่างสดใส ลดความเป็นไซไฟ ปรับเปลี่ยนพื้นหลังจาก Manhattan, New York City มายัง Seaside, Florida (ทำให้ลดทุนสร้างลงเหลือ $60 ล้านเหรียญ) และเมื่อตัดสินใจเลือกนักแสดง Jim Carrey ยินยอมรอคอยคิวว่างหนึ่งปีเต็ม ระหว่างนั้นพวกเขาก็ร่วมกันแก้ไขบทไม่น้อยกว่า 16+12 ครั้ง (16 คือก่อนที่ Carrey จะตอบตกลง, 12 คือหลังจากตอบตกลง)
where [Niccol] had it depressing, I could make it light. It could convince audiences they could watch a show in this scope 24/7.
เกร็ด: ในขณะที่ Niccol ปรับปรุงบทหนังซ้ำแล้วซ้ำอีก และถ่ายทำภาพยนตร์ Gattaca (1997) จนแล้วเสร็จ, ผกก. Weir ก็ช่วยครุ่นคิดรายละเอียดตัวละคร (โดยเฉพาะ Truman และ Christof) รวมถึงพื้นหลังรายการเรียลลิตี้ในแต่ละปีๆ เห็นว่าได้ออกมาเป็นเล่มๆ สำหรับมอบให้นักแสดงใช้ในการอ้างอิงถึง
เรื่องราวของ Truman Burbank (รับบทโดย Jim Carrey) ได้รับเลือกตั้งแต่ยังเป็นทารกในครรภ์ ให้มาปรากฎตัวในรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) ออกฉาย 24/7 ชั่วโมง โดยไม่รับรู้ว่าทุกสิ่งอย่างรอบข้าง คน-สัตว์-สิ่งของ ล้วนเกิดจากการจัดฉาก ปลอมแปลง สร้างขึ้น ณ Seaheaven Island ภายใต้โดมขนาดมหึมามองเห็นจากดวงจันทร์ สามารถควบคุมกลางวัน-กลางคืน สภาพอากาศ ฟ้า-ฝน ลมพายุ โดยพระเจ้าโปรดิวเซอร์เจ้าของรายการ Christof (รับบทโดย Ed Harris)
จนกระทั่งใกล้วันครบรอบ 30 ปี Truman มีความกระตือรือล้นอยากเดินทางไปเกาะ Fiji สถานที่ที่อดีตหญิงสาวรักแรกพบถูก(บิดา)ลักพาตัวไป ขณะเดียวกันก็เริ่มสังเกตเห็นความผิดปกติมากมายของเมืองแห่งนี้ จึงพยายามหาหนทางดิ้นรน หลบหนี เอาชนะปมกลัวน้ำ (Aquaphobia) จนในที่สุดสามารถพบเจอปลายขอบฟ้า และก้าวออกมาสู่โลกภายนอกได้สำเร็จ!
James Eugene ‘Jim’ Carrey (เกิดปี 1962) นักแสดงสัญชาติ Canadian เกิดที่ Newmarket, Ontario ในครอบครัว Roman Catholic ตอนอายุ 10 ส่งจดหมายถึงรายการโชว์ Carol Burnett Show บอกว่าตัวเองเชี่ยวชาญด้านการลอกเลียนแบบผู้อื่น แม้ไม่ได้ไปออกโทรทัศน์แต่ก็มีจดหมายตอบกลับที่เป็นกำลังใจอย่างมากๆ
Unfortunately, at this time we aren’t hiring children, Just grown-ups. But stay in school, study hard, and keep watching our show.
Carol Burnett
พออายุ 15 เดินทางสู่ Toronto เริ่มต้นการแสดง Stand-Up Comedy ยังไนท์คลับ Yuk Yuk แต่กลับล้มเหลวไม่เป็นท่า เลยเปลี่ยนแผนมาเป็นนักแสดงละครเวที (แต่ก็ทำการแสดง Stand-Up Comedy เก็บเกี่ยวสะสมประสบการณ์ไปด้วย) จนเข้าตาโปรดิวเซอร์จับเซ็นสัญญามุ่งสู่ Hollywood มีโอกาสปรากฎตัวรายการโทรทัศน์ An Evening at the Improv (1982), แสดงซิทคอม The Duck Factory, ซีรีย์ตลก In Living Color, ก่อนสร้างชื่อกับภาพยนตร์ Ace Ventura: Pet Detective (1994), The Mask (1994), Dumb and Dumber (1994), Batman Forever (1995), ได้รับคำชมล้นหลามกับ The Truman Show (1998), Man on the Moon (1999), How the Grinch Stole Christmas (2000), Bruce Almighty (2003), Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004) ฯ
รับบท Truman Burbank ชายหนุ่มหน้าใส มองโลกในแง่ดี มีรอยยิ้มเบิกบาน ทำสิ่งต่างๆด้วยความร่าเริง เอ่อล้นด้วยความบันเทิง ถึงอย่างนั้นเมื่อต้องใช้ชีวิตแบบเดิมๆซ้ำๆ เริ่มเกิดความเบื่อหน่ายในกิจวัตรประจำวัน ยังคงโหยหาอดีตรักแรกพบ เธอคนนั้นถูก(บิดา)ลักพาตัวไปเกาะ Fiji กลายเป็นสถานที่ในอุดมคติ เพ้อฝันใฝ่ อยากเดินทางไปสถานที่แห่งนั้น
ดั้งเดิมนั้นโปรดิวเซอร์อยากได้ Robin Williams แต่หลังจากผกก. Weir พบเห็นการแสดงของ Carrey ในภาพยนตร์ Ace Ventura: Pet Detective (1994) เกิดความชื่นชอบประทับใจ ยกย่องอีกฝ่ายคือสุดยอดนักแสดงระดับ Charlie Chaplin แถมยินยอมรอคอยคิวถ่ายทำหลังจาก The Cable Guy (1996) และ Liar Liar (1997) เรียกว่าทุกสิ่งอย่างล้วนหมุนรอบชายคนนี้!
I thought, ‘What a man touched with genius!’ If this were the silent era he would be up there with Keaton and Chaplin. And he was able to suggest why people watched The Truman Show, because he’s funny and you can patronise him: he’s a little goofy, a boy-man. His whole development as a human being is arrested; he’s in desperate trouble really. There were warnings that we would go down in flames. That Jim would drag in so many million on the opening weekend, and then people would say, ‘It’s neither funny enough nor dramatic enough nor emotional enough’. After all, this is a film of ideas, which is not traditional Hollywood fare.
Peter Weir กล่าวชื่นชม Jim Carrey
Carrey มีความชื่นชอบบทหนังอย่างมากๆ ตอบตกลงพร้อมยินยอมลดค่าตัวจากปกติ $20 ล้านเหรียญ เหลือแค่ $12 ล้านเหรียญ และยังได้รับอิสรภาพในการปรับแก้ ดั้นสด ‘improvised’ … ทีแรกผกก. Weir ก็ไม่ค่อยเห็นด้วยกับวิธีการนี้ แต่ผลลัพท์หลายๆครั้งมีความมหัศจรรย์มากๆ เลยยิ่งชื่นชม เห็นชอบด้วย
บทบาท Comedy ของ Carrey โดดเด่น โด่งดังจากการแสดงออกทางใบหน้า ปฏิกิริยาท่าทาง น้ำเสียงพูดคุย เน้นความเว่อวังอลังการจนดูจอมปลอม แต่สามารถสร้างเสียงหัวเราะ ยียวนกวนประสาท ซึ่งสำหรับ The Truman Show (1998) ก็ไม่ได้แตกต่างจากเดิมมากนัก แต่กลับถือเป็นไฮไลท์ในอาชีพการงานเพราะมัน เฟคจนดูไม่เฟค! …. กล่าวคือตัวละครไม่รับรู้ว่าตนเองอยู่ในโลกปลอมๆ การแสดงออกเหล่านั้นล้วนได้รับอิทธิพลจากทุกสรรพสิ่งอย่างรอบข้าง มันเลยดูมีความเป็นธรรมชาติ สมจริงอย่างคาดไม่ถึง!
แต่ไฮไลท์จริงๆของ Carrey คือการสีหน้าตึงเครียด จริงจัง น่าเสียดายที่ผู้ชมส่วนใหญ่มองเป็นความตลกขบขัน (นักแสดงสายคอมเมอดี้ ที่พอมาเล่นบทบาทดราม่า คนส่วนใหญ่มักมองว่าไม่สมจริง ไม่ค่อยน่าเชื่อถือสักเท่าไหร่)
แซว: Jim Carrey ตั้งใจว่าบทบาทนี้จะช่วยให้ตนเองหลุดจากภาพจำ (Typecast) ในฐานะนักแสดงตลก แบบเดียวกับตัวละคร Truman Burbank พยายามดิ้นหลบหนีออกจากโลกปลอมๆใบนี้! แต่ที่ไหนได้กลับการันตีความเป็นอมตะใน คอมเมอดี้สไตล์ Jim Carrey ซะงั้น!
Edward Allen Harris (เกิดปี 1950) นักแสดง/ผู้กำกับ สัญชาติอเมริกัน เกิดที่ Englewood, New Jersey, เติบโตขึ้นในครอบครัว Presbyterian ตอนเด็กชื่นชอบการเล่นฟุตบอลจนเป็นดาวของโรงเรียน แต่พอย้ายไปอยู่ New Mexico เกิดความสนใจด้านการแสดง สอบเข้า University of Oklahoma ตามด้วย California Institute of the Arts จบคณะวิจิตรศิลป์ (Bachelor of Fine Arts), เริ่มทำงานจากเป็นนักแสดงละครเวที ซีรีย์โทรทัศน์ ภาพยนตร์สร้างชื่อคือ The Right Stuff (1984), ผลงานเด่นๆ อาทิ Apollo 13 (1995), The Truman Show (1998), Pollock (2000), A Beautiful Mind (2001), The Hours (2002), A History of Violence (2005) ฯลฯ
รับบทโปรดิวเซอร์ Christof ผู้ครุ่นคิดรายการ The Truman Show ตั้งแต่เมื่อสามสิบปีก่อน คอยกำหนดทิศทาง วางแผนงาน ออกคำสั่งลูกน้องให้ทำโน่นนี่นั่น ราวกับพระเจ้าผู้สรรค์สร้าง Truman Burbank พยายามทำทุกสิ่งอย่างเพื่อไม่ให้อีกฝ่ายก้าวออกจากโลกใบนี้
ดั้งเดิมนั้นบทบาทนี้ตกเป็นของ Dennis Hopper เห็นว่าถ่ายทำได้สองวันก็ถูกไล่ออก ด้วยเหตุผลคลาสสิก ‘creative differences’ ไม่มีใครเห็นชอบลีลาการแสดงของอีกฝ่าย, มีนักแสดงหลายคนได้รับการติดต่อไป แต่ไม่มีใครอยากรับงานเฉพาะหน้านี้สักเท่าไหร่ Ed Harris ยินยอมตอบตกลงเพราะผกก. Wier มอบหนังสือที่เขียนรายละเอียดพื้นหลังตัวละคร ทำให้เขาไม่ต้องเสียเวลาตระเตรียมความพร้อมมากนัก!
สามสิบปีเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน Harris จึงออกแบบตัวละครให้มีความเย่อหยิ่ง ทะนงตน ลุ่มหลงตัวเอง ปิดกั้นความคิดเห็น เชื่อมั่นว่าฉันกำลังทำในสิ่งที่ถูกต้อง (จะเรียกว่าเผด็จการก็ได้กระมัง) ทุกอากัปกิริยา คำพูดจา จึงมีความหนักแน่น ท่าทางจริงจัง ไม่ยินยอมรับความผิดพลาด โหยหาความสมบูรณ์แบบ ‘Perfectionist’ … ตัวละคร Christof ถือว่ามีความแตกต่างขั้วตรงข้ามกับ Truman Burbank
เกร็ด: ด้วยความที่ตัวละครทั้งสองไม่เคยพบเจอหน้ากัน ระหว่างถ่ายทำ Ed Harris และ Jim Carrey ก็ไม่เคยพบเจอเช่นเดียวกัน
ถ่ายภาพโดย Peter Biziou (เกิดปี 1944) สัญชาติ Wales เป็นบุตรของตากล้อง Leon Bijou, เข้าสู่วงการในช่วงทศวรรษ 60s เริ่มจากถ่ายทำหนังสั้น, แจ้งเกิดกับภาพยนตร์ Bugsy Malone (1976), Monty Python’s Life of Brian (1979), ผลงานเด่นๆ อาทิ Time Bandits (1981), Pink Floyd – The Wall (1982), Mississippi Burning (1988), In the Name of the Father (1993), The Truman Show (1998) ฯ
หลายคนน่าจะสังเกตเห็นความผิดแผกแปลกประหลาดของมุมกล้อง มีความบิดๆเบี้ยวๆ (ด้วยเลนส์ Wide Angle) พยายามหลบซุกซ่อน (เหมือนมีบางสิ่งอย่างครอบขอบข้าง ดูคล้ายๆ Iris Shot) วางอยู่ในตำแหน่งไม่มีใครคาดคิดถึง! ซึ่งนั่นเป็นความจงใจเพื่อไม่ให้ตัวละครรับรู้ว่าตนเองกำลังถูกบันทึกภาพ แอบถ่าย ฉายสดรายการเรียลลิตี้
ผกก. Weir ถ่ายทำหนังทั้งเรื่องด้วยอัตราส่วนภาพ European Widescreen (1.66:1) เพื่อให้ผู้ชมรู้สึกเหมือนการฉายรายการเรียลลิตี้ผ่านทางโทรทัศน์ แต่น่าเสียดายที่โปรดิวเซอร์ไม่เห็นความสำคัญดังกล่าว ฉบับภาพยนตร์มีการครอบตัด (Crop) ให้ได้อัตราส่วน Widescreen (1.85:1) ส่วนฉบับบูรณะและ Blu-Ray ถูกครอบตัดจนเหลือ 1.78:1 (จะมีเฉพาะ DVD ต้นฉบับปี ค.ศ. 1999 ที่ยังคงอัตราส่วนดั้งเดิม)
สำหรับสถานที่ถ่ายทำ ผกก. Weir เริ่มต้นออกทำการสำรวจย่าน Eastern Florida แต่ยังรู้สึกไม่เป็นที่พึงพอใจสักเท่าไหร่ เกือบที่จะตัดสินใจถ่ายทำทั้งหมดในสตูดิโอ จนกระทั่งภรรยาแนะนำอีกสถานที่ Seaside, Florida เป็นชุมชนบ้านจัดสรรขนาดใหญ่ที่เพิ่งสร้างขึ้น (Master-Planned Community) แม้ภายนอกมีความร่มรื่น เรียงง่าย บรรยากาศวินเทจ แต่ขณะเดียวกันก็ดูจอมปลอม ฝืนธรรมชาติ
The town needed a feeling of having been purpose-built, and built all at one time as with any television or movie set.
[Seaside, Florida] looked it had been built for our show. I knew we could enhance it to create the ideal setting for Seahaven.
Peter Weir
ในส่วนของแฟชั่น เสื้อผ้าหน้าผม รับอิทธิพลจากภาพวาด/โปสเตอร์ของศิลปิน Norman Rockwell (1894 – 1978), รวมถึงหน้าปกหนังสือแฟชั่น The Saturday Evening Post เคยได้รับความนิยมในช่วงทศวรรษ 40s ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสไตล์ Vintage เน้นความเรียบง่าย (เพราะเสื้อผ้าตัวประกอบ หยิบยืมมาจากที่เคยใช้ในรายการโทรทัศน์อื่นๆ)
Our challenge was to avoid making the costumes too cartoonish and also not to make them too tied into a specific period of time.
นักออกแบบเสื้อผ้า Marilyn Matthews
Truman Burbank is the only person on ‘The Truman Show’ that dresses himself- the others are all dressed by the wardrobe department of the television show – so I wanted his look to be a bit different, not quite as polished.
Wendy Stites ที่ปรึกษาด้านการออกแบบ
แซว: ภาพแรกที่ผมนำมาชื่อว่า Dewey vs. Truman (The Great Debate) (1948) การโต้ถกเถียงว่าเลือกประธานาธิบดีคนไหนระหว่าง Thomas E. Dewey (Republican) vs. Harry S. Truman (Democratic) ซึ่งการตั้งชื่อตัวละคร Truman นอกจากบุคคลเดียวที่แสดงออกอย่าง ‘True Man’ ยังอาจได้แรงบันดาลใจจากชื่อ ปธน. คนที่ 41 นี้เอง!
สำหรับคนที่เพิ่งรับชมหนังครั้งแรก ย่อมเต็มไปด้วยข้อฉงนสงสัย หลอดไฟหล่นจากท้องฟ้ามาได้อย่างไร? แถมมีข้อความปรากฎ Sirius (9 Canis Major) ชื่อดาวฤกษ์ส่องสว่างที่สุดยามกลางคืน คนไทยมักเรียกว่าดาวโจร ในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่ … คนที่รับชมจนจบแล้วย่อมตระหนักว่านี่คือหลอดไฟที่ใช้แทนดาวฤกษ์ส่องสว่างยามค่ำคืน เพราะโลกของ Truman อยู่ภายใต้โดมขนาดมหึมา มันคงเกิดอุบัติเหตุ ขัดข้องทางเทคนิค ขณะเดียวกันยังสามารถสื่อถึงหายนะ จุดจบใกล้มาถึงของรายการ The Truman Show
ผมมองเป็นความน่าอัศจรรย์ในการสรรหามุมกล้องแปลกๆ บิดๆเบี้ยวๆ พยายามทำออกให้ดูเหมือนการแอบถ่าย ติดตั้งกล้องยังตำแหน่งที่ Truman ไม่สามารถสังเกต รับรู้เห็น ผู้ชมเองก็ครุ่นคิดคาดไม่ถึง! … แต่มันก็แอบแปลกอยู่เล็กๆที่เขาจะไม่พบเห็นกล้องที่ซุกซ่อนอยู่เลยได้อย่างไร?
จริงๆมันมีหลายครั้งมากๆที่จงใจสอดแทรกโฆษณาแฝง (Product Placement) แต่ผมเลือกมาเฉพาะสองครั้งที่ Meryl (ภรรยาของ Truman) จู่ๆมีปฏิกิริยาท่าทางแปลกๆ ราวกับถูกวิญญาณร้ายเข้าสิง รอยยิ้มแห้งๆ ดวงตาพองโต พูดคำโปรโมทตามสคริปท์เขียนไว้ มันจึงมีความจอมปลอม ปอกลอก ดูไม่ค่อยจริงใจสักเท่าไหร่
ท้องฟ้า พระอาทิตย์ ดวงจันทร์ เมฆหมอก รวมถึงฝนตกไม่ทั่ว เหล่านี้ล้วนมีความผิดแผก มองดูแปลกประหลาด ยิ่งสร้างความเอะใจให้ทั้งผู้ชมและตัวละคร เหมือนสถานที่แห่งนี้มีบางสิ่งอย่างลับลมคมใน พยายามกีดกันไม่ให้ Truman ก้าวออกจากเกาะ รถเสีย สะพานสร้างไม่เสร็จ อุบัติเหตุสารพิษรั่วไหล ไม่มีเที่ยวบินใดๆ ฯ
เหตุผลที่ Truman มีปมกลัวน้ำ/กลัวทะเล (Aquaphobia) ไม่กล้าขึ้นเรือ เยียบย่างลงท้องทะเล เพราะวัยเด็กเคยมีประสบการณ์จดจำฝังใจ ระหว่างออกทะเลล่องเรือกับบิดา แล้วจู่ๆเกิดคลื่นลมแรง พายุมรสุมพัดผ่านมา โชคดีว่าเด็กชาย Truman สามารถเอาตัวรอดชีวิต แต่บิดากลับสูญหายไปอย่างไร้ร่องรอย … แต่ทั้งหมดนี้เกิดจากการจัดฉาก สร้างสถานการณ์ของ Christof เพื่อควบคุมครอบงำ Truman ไม่ให้ครุ่นคิดก้าวออกไปจากเกาะ สภาพแวดล้อม/โดมที่สรรค์สร้างขึ้น
ด้วยความรู้สึกผิดของ Truman ครุ่นคิดว่าตนเองเป็นต้นสาเหตุให้บิดาต้องเสียชีวิต ทำให้เขาไม่กล้าขึ้นเรือ กลัวการออกท้องทะเล แต่หลังจากบิดาหวนกลับคืนมา ทำให้ปมดังกล่าวรักษาหายโดยพลัน! เกิดความหาญกล้า บ้าบิ่น ไม่หวาดกลัวเกรงอันตรายอีกต่อไป (บางคนอาจมองว่าเพราะบิดาสามารถเอาตัวรอดชีวิตจากคลื่นลมมรสุม เลยเกิดความครุ่นคิดว่าตนเองก็น่าจะทำได้เฉกเช่นเดียวกัน)
การเผชิญหน้าคลื่นลมมรสุม สามารถมองในเชิงสัญลักษณ์ของการฟันฝ่าอุปสรรคขวากหนาม ชีวิตคนต้องพานผ่านช่วงเวลาทุกข์ยากลำบาก เต็มไปด้วยปัญหามากมาย แต่ถ้าเราสามารถอดรนทน ไม่ย่นย่อท้อ ยินยอมรับความพ่ายแพ้ ต่อให้พายุจะเลวร้ายรุนแรงสักแค่ไหน ย่อมสามารถไปถึงเป้าหมายปลายทาง ฟากฝั่งฝัน สุดขอบท้องฟ้า โลก และจักรวาล
นอกจากปมเรื่องบิดา Truman ยังคงจดจำรักแรกพบ Lauren/Sylvia นั่นไม่ใช่สิ่งที่อยู่ในสคริปท์ของ Christof (จึงลบตัวละครนี้ออกด้วยการขับไล่ แสร้งว่าอพยพย้ายไป Fiji) แต่เป็นความรู้สึกแท้จริงของจิตใจ กาลเวลาพานผ่านไปยังคงจดจำไม่ลบเลือน เพ้อใฝ่ฝันอยากเดินทางสู่ Fiji และยังพยายามสรรหารูปนางแบบมาแปะติดปะต่อ ให้ใบหน้าใกล้เคียงกับเธอในอุดมคติมากที่สุด!
แซว: แม้วัยจะย่างเข้าสามสิบ แต่ท่านั่งของ Truman ระหว่างหวนระลึกความหลัง นั่งขด ตัวงอ ยืดข้อเท้า ทำราวกับเด็กน้อย จมปลักตนเองอยู่ในอดีต ยังไม่สามารถเติบโตเป็นผู้ใหญ่สักที!
การไขว้นิ้วในภาพงานแต่งงาน ทำให้ Truman เกิดความฉงนสงสัยว่าภรรยา Meryl Burbank/Hannah Gill ที่ระริกระรี้เข้าหาตั้งแต่สมัยมัธยม มีความจงรักภักดีต่อตนเองหรือไม่? หรือทั้งหมดเป็นเพียงการละคอน สร้างภาพลวงหลอกตา ซึ่งปฏิกิริยาท่าทางของเธอก็ค่อนข้างชัดเจนว่าใกล้ถึงจุดแตกหัก ลุกรี้ร้อนรน ท่าทางหวาดกังวลกระวาย แทบมิอาจอดรนทนอยู่กับชายที่ตนเองไม่ได้รักอีกต่อไป … ก็ขนาดว่า Christof ยังครุ่นคิดบทใหม่ของ The Truman Show จะให้เลิกราหย่าร้างกันอีกไม่ช้านาน
Louis Coltrane/Marlon เพื่อนสนิทของ Truman มักคอยเป็นที่ปรึกษา พูดคุยสนทนา แต่สีหน้าท่าทางของเขาเต็มไปด้วยอึดอัด อัดอั้น เพราะทุกคำแนะนำล้วนเคลือบแฝงด้วยการโป้ปดหลอกลวง เล่นละคอนตบตามาตั้งแต่ยังเป็นเด็ก แต่ตนเองก็ไม่สามารถอะไรนอกเหนือคำสั่งเจ้านาย เพราะจะเป็นการทำลายโลกทั้งใบนี้
My character is in a lot of pain. He feels really guilty about deceiving Truman. He’s had a serious drug addiction for many years. Been in and out of rehab.
Noah Emmerich รับบท Louis Coltrane สวมบทบาทเป็น Marlon
เกร็ด: ชื่อตัวละคร Louis Coltrane เป็นส่วนผสมของสองนักดนตรี Jazz ชื่อดัง Louis Armstrong และJohn Coltrane ซึ่งจะมีฉากที่ชายคนนี้เป่าทรัมเป็ตด้วยละ
เสียงซุบซิบของผู้กำกับ Simeon (รับบทโดย Paul Giamatti) คาดเดาสิ่งที่ Truman วาดบนกระจกคือแมว แต่แท้จริงแล้วมันคือชุดนักบินอวกาศ และพอกล่าวว่า “Trumania of the Burbank Galaxy.” จะมีการวาดธงข้างๆ และเขียนตัวอักษร T (น่าจะแทนด้วย Truman)
เกร็ด: ซีเควนซ์ที่ Truman พูดคุยเล่นหน้ากระจก ล้วนเป็นการดั้นสด ‘improvised’ ของ Jim Carrey ไม่มีอยู่ในบทหนัง
ผมนึกอยู่นานว่าช็อตนี้มันคุ้นๆเหมือนเคยเห็นจากไหน คำตอบคือภาพยนตร์ Persona (1966) เด็กชายเอื้อมมือไขว่คว้าใบหน้าหญิงสาว/มารดาขนาดใหญ่, ในบริบทของหนัง Christof เอื้อมมือสัมผัสใบหน้า Truman แต่เราสามารถตีความในทิศทางกลับตารปัตร นั่นเพราะ Christof เปรียบดั่งบิดา/พระเจ้า ผู้คอยควบคุมดูแล กำหนดทิศทางชีวิตให้ Truman ราวกับบุตรชายของตนเอง
การเดินลัดเลาะสุดปลายขอบฟ้า แล้วก้าวขึ้นบันไดสู่ประตูทางออก นี่ถือเป็นภาพ ‘Iconic’ ของหนังที่สื่อถึงจุดสิ้นสุดการเดินทาง Truman ได้บรรลุถึงเป้าหมาย เอาชนะขีดจำกัดตนเอง พร้อมจะก้าวออกสู่โลกภายนอก เผชิญหน้าความเป็นจริง โบยบินออกจากกรงขัง ได้รับอิสรภาพชีวิต หรือจะตีความถึงการบรรลุหลุดพ้น ไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฎฎะสังสารอีกต่อไป
วินาทีก่อนที่ Truman กำลังจะก้าวเข้าสู่ประตูทางออก จู่ๆมีเสียงของใครก็ไม่รู้ดังกึกก้องกังวาล มีการตัดภาพไปที่พระอาทิตย์สาดส่องแสง ราวกับเสียงของพระเจ้า แต่แท้จริงแล้วบนดวงอาทิตย์/ดวงจันทร์ คือห้องควบคุม (Control Room) ของ Christof ผู้คอยกำกับดูแลทุกสิ่งอย่างในโดมหลังนี้
สิ่งที่ผมแอบประหลาดใจที่สุดคือท่านั่งของ Christof ระหว่างสนทนาผ่านหน้าจอมอนิเตอร์ (ล้อกับตอนที่ Truman นั่งอยู่ห้องใต้ดิน หวนระลึกความทรงจำในอดีต) นั่งขด ตัวงอ ยืดข้อเท้า ทำราวกับเด็กน้อย รับรู้ตนเองว่ากำลังจะสูญเสียของเล่น พยายามพูดคำโน้มน้าว Truman ไม่ให้ก้าวออกจากโดมหลังนี้ แต่เจตจำนงเสรีของมนุษย์ ไม่ใช่สิ่งที่ใครไหนจะสามารถควบคุม ครอบงำ บีบบังคับ แม้แต่พระเป็นเจ้าเองก็ตาม
ประโยคสุดท้ายของ Truman เป็นการล้อกับคำติดปากของตนเอง (Catchphase) ทุกเช้าเมื่ออกจากบ้านทักทายผู้คนรอบข้าง “In case I don’t see you, Good Afternoon, Good Evening, and Good Night.” เรียกได้ว่าสูงสุดกลับสู่สามัญ คำทักทายและร่ำจากลาในคราเดียวกัน
ตัดต่อโดย William Anderson และ Lee Smith
- William M. Anderson (เกิดปี 1948) สัญชาติ Irish, ขาประจำผู้กำกับ Peter Weir ผลงานเด่นๆ อาทิ Dead Poets Society (1989), The Truman Show (1998), Master and Commander: The Far Side of the World (2003) ฯ
- Lee Smith (เกิดปี 1960) สัญชาติ Australian, แจ้งเกิดจากการร่วมงานผกก. Peter Weir อาทิ The Truman Show (1998), Master and Commander: The Far Side of the World (2003), จากนั้นกลายเป็นขาประจำ Christopher Nolan, Sam Mendes ผลงานเด่นๆ อาทิ Batman Begins (2005), The Dark Knight (2008), Inception (2010), Interstellar (2014), Spectre (2015), Dunkirk (2017), 1917 (2019) ฯ
ถัดจากอารัมบทที่เป็นบทสัมภาษณ์โปรดิวเซอร์/นักแสดง, ครึ่งแรกของหนังจะนำเสนอผ่านมุมกล้อง ถ้ำมอง แอบถ่ายกิจวัตรประจำวันของ Truman Burbank โดยที่ผู้ชม(และตัวละคร)อาจยังไม่รับรู้ว่ามีบางสิ่งอย่างซุกซ่อนเร้น แต่สามารถสังเกตเห็นความผิดปกติ สัมผัสได้ว่ามีบางสิ่งแปลกประหลาดบังเกิดขึ้น
- กิจวัตรประจำวันของ Truman ตื่นเช้า เดินทางไปทำงาน ค่ำคืนดื่มกับเพื่อนสนิท Louis Coltrane
- (Flashback) เล่าย้อนอดีต ปมที่ทำให้เป็นโรคกลัวน้ำ (Aquaphobia)
- วันถัดมาพบเจอบิดาที่น่าจะเสียชีวิตจากไปแล้ว จู่ๆถูกลักพาตัวไปต่อหน้าต่อตา จึงพยายามออกติดตามค้นหา
- (Flashback) หวนระลึกถึงรักแรกพบ Sylvia แต่ไม่นานเธอก็ถูก(บิดา)ลักพาตัวไป Fiji
- Truman เริ่มสังเกตพบเห็นสิ่งผิดแผกแปลกประหลาดบนโลกใบนี้
- วันถัดมาสังเกตเห็นพฤติกรรมแปลกๆของภรรยา จึงแอบติดตามภรรยาไปโรงพยาบาล
- พยายามหาหนทางออกไปจากโลกใบนี้ ทางรถ ทางเรือ ล้วนมีเหตุไม่ให้เขาสามารถออกเดินทางไปไหน
- ค่ำคืนระหว่างนั่งดื่มกับ Louis ก็ได้พบเจอกับบิดาผู้สูญหาย
ส่วนครึ่งหลังจะสลับสับเปลี่ยนมาเป็นมุมมองโปรดิวเซอร์ Christof รวมถึงพนักงาน/ผู้ชมทางบ้าน คอยสังเกต จับจ้อง ลุ้นระทึกเหตุการณ์ชีวิตที่บังเกิดขึ้นกับ Truman Burbank
- วินาทีที่ Truman ได้พบเจอบิดาผู้สูญหาย จะมีการสลับสับเปลี่ยนมุมมองมายังห้องควบคุม โปรดิวเซอร์ Christof กำกับทีมงานเบื้องหลัง
- การสัมภาษณ์โปรดิวเซอร์ Christof ถึงโปรเจค The Truman Show ระหว่างนั้นถูกขัดจังหวะด้วยการโทรศัพท์เข้ามาก่อกวนของ Sylvia (รักแรกพบของ Truman)
- กิจวัตรประจำวันของ Truman เหมือนดำเนินไปอย่างปกติ แต่ค่ำคืนนี้เขากลับสูญหายตัวไปอย่างไร้ร่องรอย
- ทำให้ทีมงาน นักแสดง ต่างต้องออกติดตามค้นหา Truman สูญหายตัวไปไหน
- ก่อนพบว่าเขากำลังล่องเรือ เอาชนะความหวาดกลัว เพื่อออกไปจากโลกใบนี้
- Christof พยายามทำทุกสิ่งอย่างเพื่อหยุดยับยั้ง Truman ทั้งลมฝน พายุ แต่จนแล้วจนรอดเขาก็ไม่ยินยอมรับความพ่ายแพ้
- Truman ล่องเรือมาจนถึงสุดขอบโลก Christof จึงส่งเสียงประกาศเพื่อโน้มน้าวให้อีกฝ่ายหวนกลับ แต่เขากลับตัดสินใจก้าวออกจากประตู
ผมรู้สึกว่าลีลาการตัดต่อของหนังมีความน่าประทับใจอยู่ไม่น้อย ตัดสลับไปมาระหว่างเรื่องราวชีวิต Truman, แทรกภาพย้อนอดีต (Flashback), ห้องควบคุม/ทีมงานเบื้องหลัง, รวมถึงร้อยเรียงปฏิกิริยาผู้ชมทางบ้าน! น่าแปลกใจที่ถูกมองข้ามจากแทบทุกสถาบัน อาจเพราะถูกมองว่าเป็นหนังตลกกระมัง?
เพลงประกอบโดย Burkhard von Dallwitz (เกิดปี 1959) นักแต่งเพลงสัญชาติ German เกิดที่ Bad Homburg vor der Höhe, ฝึกฝนเปียโนตั้งแต่อายุแปดขวบ แต่งเพลงแรกตอนอายุสิบห้า โตขึ้นเดินทางสู่ Melbourne, Australia ร่ำเรียนสาขาแต่งเพลง La Trobe University, จบออกมาทำงานในสังกัด Nine Network Australia จนกระทั่งผกก. Peter Weir มีโอกาสรับฟังอัลบัม Worlds Apart (1996) จึงชักชวนมาทำเพลงประกอบภาพยนตร์ The Truman Show (1998)
งานเพลงของ Dallwitz มักมีลักษณะชวนฝัน เคลิบเคลิ้มล่องลอย เหมือนคนอาการครึ่งหลับครึ่งตื่น ชีวิต(ของ Truman)ช่างเต็มไปด้วยความสนุกสนาน เพลิดเพลิน ดำเนินไปตามครรลอง ไม่จำเป็นต้องดิ้นรน It’s a Life ชีวิตในอุดมคติอเมริกันชน
นอกจาก Dallwitz ผกก. Weir ยังทำการติดต่อ Philip Glass (เกิดปี 1937) นักแต่งเพลง Minimalism สัญชาติอเมริกัน ผู้เลื่องชื่อในท่วงทำนองเวียนวน ซ้ำไปซ้ำมา ซึ่งสอดคล้องกับเรื่องราวของ Truman ดำเนินชีวิตวันๆอย่างเรื่อยเปื่อย ซ้ำๆซากๆ แต่ภายในจิตใจลึกๆยังคงครุ่นคิดโหยหา Dreaming of Fiji สักวันอยากไปย่างเหยียบสุดปลายขอบฟ้า
ผมแอบคาดไม่ถึงอยู่เล็กๆเมื่อได้ยิน Chopin: Romance-Larghetto ในฉากที่ Truman ตกหลุมรัก Sylvia พาเธอไปยังริมชายหาด แค่ชื่อเพลงก็บ่งบอกถึงความโรแมนติก ชวนฝัน หนึ่งในไม่กี่ครั้งที่เขาค้นพบความปรารถนาแท้จริงของหัวใจ ก่อนถูกทำให้พลัดพรากจากไป กลายเป็นช่วงเวลาเล็กๆจดจำฝังใจไม่รู้ลืมเลือน
บทเพลง Reunion แต่งโดย Dallwitz, เริ่มต้นด้วยเสียงเชลโล่ เครื่องสายเสียงทุ้มต่ำ แสดงถึงอารมณ์เก็บกดที่ซุกซ่อนอยู่ภายในจิตใจของ Truman วินาทีที่เขาได้(หวนกลับมา)พบเจอบิดา เสียงเปียโนเปรียบดั่งประกายแสงสว่าง ติดตามด้วยออร์เคสตราอันทรงพลัง ทุกสิ่งอย่างอัดอั้นภายในราวกับได้ปะทุระเบิดออกมา ธารน้ำตามิอาจกลั้นหลั่ง กว่ายี่สิบปีพ่อ-ลูกก็มีโอกาสได้อยู่เคียงข้างกันอีกครั้ง!
บทเพลงที่เหมาะสำหรับรับฟังระหว่างหลับนอน Truman Sleeps ทำการครอบตัด (Crop) จากอัลบัม Glassworks (1991) ผลงาน(น่าจะ)ยอดเยี่ยมที่สุดของ Philips Glass ที่ถ้าคุณหลับตา ตั้งใจรับฟัง เสียงเปียโนที่เล่นซ้ำๆ ย้ำๆ วนไปวนมา ให้ความรู้เหมือนเสียงแก้วกระทบ ‘Glass Work’ ได้อย่างน่ามหัศจรรย์
สิ่งที่สร้างความตกตะลึงให้ผมมากสุดในหนัง ไม่ใช่เรื่องราวหรือการก้าวออกจากโดมของ Truman แต่คือบทเพลงที่ใช้ในวินาทีนั้น Mishima: Opening แต่งโดย Philip Glass เพื่อประกอบโคตรภาพยนตร์ Mishima: A Life in Four Chapters (1985) มันช่างมีความเหมาะเจาะ พอดิบดี ราวกับการได้พบเจอโลกใบใหม่
ทำนองที่ได้ยินในหนังครอปตัด (Crop) ตั้งแน่นาทีที่ 1:25 จนถึงประมาณนาทีที่ 2:00 เท่านั้นนะครับ
บทเพลงไพเราะสุดในอัลบัม ดังขึ้นระหว่าง Closing Credit ใช้เป็นบทสรุปการเดินทางของ Truman สามารถเอาตัวรอดพานผ่านพายุมรสุมโหมกระหน่ำ (เสียงรัวกลองสร้างความตื่นเต้น รุกเร้าใจ) จนมาถึงสุดปลายขอบฟ้า (เสียงไวโอลินกรีดกราย) และก้าวย่างออกทางประตู (ทุกสิ่งอย่างเงียบสงัดลง) เพื่อเริ่มต้นชีวิตใหม่ A New Life (แต่งโดย Dallwitz)
ทิ้งท้ายกับบทเพลง Twentieth Century Boy (1973) แต่งโดย Marc Bolan ขับร้องโดย T. Rex วงร็อคสัญชาติอังกฤษ ได้ยินในซีเควนซ์งานพรอมของโรงเรียน ท่วงทำนองสนุกสนาน ครื้นเครง วัยรุ่นศตวรรษที่ 20th
Oww!
(Ahh)Friends say it’s fine, friends say it’s good
Everybody says it’s just like Robin Hood
Yeah!
I move like a cat, charge like a ram
Sting like a bee, babe, I wanna be your man, hey!Well, it’s plain to see you were meant for me, yeah
I’m your boy, your 20th century toy
Yeah!Friends say it’s fine, my friends say it’s good
Everybody says it’s just like Robin Hood
Fly like a plane, drive like a car
Bawl like a hound, babe, I wanna be your man, hoo!Well, it’s plain to see you were meant for me
And I’m your toy, your 20th century boy20th century toy, I wanna be your boy-ah
20th century toy, I wanna be your boy
20th century toy, I wanna be your boy
20th century toy, I wanna be your boyFriends say it’s fine, friends say it’s good
Everybody says it’s just like Robin Hood, nah, nah
Move like a cat, charge like a ram
Sting like a bee
Oh, oh, babe, I wanna be your man
And, um, and, oh, ohWell it’s plain to see you were meant for me
And I’m your toy, your 20th century boy20th century toy, I wanna be your boy
20th century toy, I wanna be your boy
20th century toy, I wanna be your toy
20th century boy-ah, I wanna be your toyYeah-ah
Ah, oh, oh, yeah
My friends say it’s fine, they say it’s good
I don’t believe it’s like Robin Hood
I’m like a car, I drive like a plane
I wanna hang your head in the falling rain
Ah, oh yeah
Wow!
Truman Burbank ตั้งแต่ถือกำเนิด ถูกจับจ้อง แอบถ้ำมอง อยู่ในสายตาของผู้ชมทั่วโลกผ่านรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) ทุกสิ่งอย่างล้วนถูกควบคุมครอบงำ กำหนดทิศทางชีวิตโดยโปรดิวเซอร์/พระเจ้า Christof ไม่เคยตระหนักรับรู้ตัวตนเอง จนกระทั่งเติบใหญ่ ถึงวัยทำงาน โหยหาอิสรภาพ ค่อยๆสังเกตเห็นความผิดปกติ พยายามต่อสู้ดิ้นรน หาหนทางก้าวออกจากโลกปลอมๆใบนี้
ด้วยความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยี รวมถึงกระแสนิยมสื่อโทรทัศน์ที่แพร่หลายในช่วงทศวรรษ 90s The Truman Show (1998) เปรียบดั่งคำพยากรณ์การมาถึงของรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) อาทิ Big Brother, Survivor, The Amazing Race ฯ ถ้าเป็นสมัยก่อนยังต้องดูผ่านจอโทรทัศน์เท่านั้น แต่ปัจจุบันนี้มีระบบสตรีมมิ่ง (Streaming) ถ่ายทอดสดได้ตลอด 24 ชั่วโมง ใครก็สามารถโด่งดังได้แค่มีโทรศัพท์มือถือ!
There has always been this question: is the audience getting dumber? Or are we film- makers patronising them? Is this what they want? Or is this what we’re giving them? But the public went to my film in large numbers. And that has to be encouraging.
Andrew Niccol
ผมยังจดจำได้ตอนรับชม Big Brother Thailand ซีซันแรกๆ ผู้ชมต่างแสดงความคิดเห็น วิพากย์วิจารณ์กันอย่างเมามัน (เว็บพันทิปยุคนั้น ตั้งกระทู้แทบจะต่อกระทู้) เด็กรุ่นใหม่ไม่มีอะไรทำแล้วหรือไร ถึงเอาเวลามานั่งดูชีวิตคนอื่น? พวกผู้จัดรายการ โปรดิวเซอร์ก็มักง่ายกันจัง แทบไม่ต้องทำอะไรก็มีผู้ชมตลอด 24/7?
กาลเวลามันเพิ่งจะพานผ่านมาทศวรรษกว่าๆ เรียลลิตี้ สตรีมมิ่งในปัจจุบัน ได้พัฒนามาจนสามารถสร้างงานสร้างอาชีพ รายได้เป็นกอบเป็นกำ ยอดวิวหลักพันก็อาจเอาตัวรอดได้แล้ว(กระมัง) ใครยังมีอคติต่อสิ่งพรรค์นี้ถือว่าเป็นไดโนเสาร์ ตกยุคตกสมัยไปเรียบร้อยแล้วนะครับ!
ลองย้อนกลับมามองมุมผู้ชม มันอาจไม่ใช่เพราะเรามีเวลาว่าง แต่ส่วนใหญ่คือความอยากรู้อยากเห็น อยากเป็นแบบบุคคลที่ออกรายการเรียลลิตี้/ทำการสตรีมมิ่ง (พูดง่ายๆก็คืออยากเสือกเรื่องชาวบ้าน) เพราะบางคนอาจไม่สามารถกระทำสิ่งเหล่านั้น บางคนอาจต้องการการเปรียบเทียบกับตนเอง ฯ ซึ่งกรณีของ Truman Burbank เติบโตขึ้นในสังคมอุดมคติ (Utopia) หรือจะเรียกว่าวิถีอเมริกัน (American Dream) นั่นอาจคือเหตุผลให้รายการนี้ได้รับความนิยม ประสบความสำเร็จล้นหลาม (เพราะชาวอเมริกัน)ต่างคาดหวังให้ชายหนุ่มผู้นี้สามารถเติมเต็มความเพ้อใฝ่ฝัน กระทำสิ่งต่างๆสำเร็จสมดั่งใจหวัง เฮลั่นบ้านเมื่อเขาก้าวผ่านประตูสุดขอบฟ้า
นั่นแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของสื่อ มีความทรงพลัง และน่าสะพรึงกลัวยิ่งนัก (ถ้านำไปใช้ในทางไม่ถูกต้อง) สังเกตจากสารพัดวิธีการที่ Christof ใช้ควบคุมครอบงำ/ล้างสมอง Truman สร้างโลกปลอมๆขึ้นมาห้อมล้อมรอบ ปลูกฝังความครุ่นคิด ทัศนคติ วิธีการใช้ชีวิต ไม่ให้พยายามหลบหนี ดิ้นหลุดพ้น ก้าวออกจากเกาะแห่งนี้ เพียงเพื่อตอบสนองผลประโยชน์ส่วนตน/รายการ The Truman Show จักสามารถทำรายได้เป็นกอบเป็นกำ ไม่รู้จักจบจักสิ้น
เรียกได้ว่าสื่อสารมวลชน (เหมารวมถึงสื่อโทรทัศน์ วิทยุ อินเตอร์เน็ต หรือแม้แต่บรรดาเซเลปในเครือข่ายสังคมออนไลน์) ล้วนสามารถสร้างอิทธิพลให้กับผู้ชม ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้บริโภค ปลูกฝังแนวความคิด สร้างภาพ ชวนเชื่อ เพื่อผลประโยชน์ ชื่อเสียง เงินทอง และความสำเร็จ
ถัดจากประเด็นขายความเป็นส่วนตัวในรายการเรียลลิตี้ (Reality Show) ก็มาถึงการตั้งคำถามอัตถิภาวนิยม (Existentialism) บางคนจำลองโดมแห่งนี้ = โลกและจักรวาล, Truman Burbank คือตัวมนุษย์, Christof เปรียบดั่งพระเจ้าผู้สรรค์สร้างทุกสรรพสิ่งอย่าง แล้วยังคอยควบคุมครอบงำ กำหนดทิศทางชีวิตของ(บุตรชาย) Truman เฉกเช่นนั้นแล้วเขายังมีเจตจำนงเสรี (Free Will) อยู่หรือไม่?
เท่าที่ผมหาหาอ่านการตีความของชาวคริสเตียน มีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวางว่ามนุษย์มีเจตจำนงเสรี (Free Will) หรือทุกสิ่งอย่างล้วนอยู่ในการควบคุมของพระเจ้า (God Will) ซึ่งรวมถึงการเลือกนับถือหรือทอดทิ้งความเชื่อศรัทธา ก้าวหรือไม่ก้าวออกจากโลกที่พระองค์สรรค์สร้างขึ้น … ผมรู้สึกว่า The Truman Show (1998) ตอบคำถามประเด็นนี้ได้ชัดเจนทีเดียว
ในทางปรัชญามีการเปรียบเทียบอุปมานิทัศน์เรื่องถ้ำ (Allegory of the cave) หรือเรียกสั้นๆ ถ้ำของเพลโต (Plato’s Cave) บรรยายถึงกลุ่มนักโทษที่ใช้ชีวิตโดยถูกตรึงและหันหน้าเข้าผนังถ้ำตลอดเวลา คนเหล่านี้เฝ้าดูเงาที่ฉายบนผนังจากสิ่งของที่เคลื่อนผ่านเปลวไฟด้านหลัง สำหรับพวกเขาแล้วเงาเหล่านั้นเป็นความจริง! จนกว่าจะได้รับการปลดปล่อยถึงสามารถเข้าใจเบื้องหลัง ข้อเท็จจริง และเมื่อถูกส่งกลับเข้าไปในถ้ำอีกครั้ง จะรู้สึกสงสารบุคคลอื่นๆที่ไม่รับล่วงรู้ความจริงดังกล่าว
ปัจจุบันมีคำเรียกอาการป่วยจิตเภท ประเภทหลงผิด The Truman Show Delusion หรือย่อๆ Truman Syndrome ค้นพบโดยสองพี่น้อง Dr. Joel & Ian Gold จิตแพทย์ทำงานอยู่ Bellevue Hospital Center, New York City ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2002 (หลังเหตุการณ์ 9/11) เริ่มสังเกตเห็นผู้ป่วยจำนวนมาก เชื่อว่าชีวิตตนเองถูก ‘จัดฉาก’ ทุกสิ่งอย่างบันทึกไว้สำหรับเผยแพร่เพื่อความบันเทิง
เกร็ด: จริงๆแล้วลักษณะอาการหลงผิด (Delusion) มันมีมาทุกยุคทุกสมัย ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยแวดล้อมรอบข้าง, Truman Syndrome ปรากฎขึ้นในปัจจุบันนี้เพราะทุกกิจกรรมของเรามักถูกบันทึกไว้บนอินเตอร์เน็ต สังคมออนไลน์ กล้องวงจรปิดมากมายเต็มไปหมด ระบบรักษาความปลอดภัยก็ใช่ว่าจะสามารถป้องกันการโจรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (E-Crime) … มีคนกล่าวไว้ว่าอาการ Truman Syndrome สะท้อนปัญหาสังคมได้ชัดเจนกว่าสะท้อนความเป็นปัจเจกบุคคลเสียอีก!
สิ่งสุดท้ายที่ผมอยากเปรียบเทียบถึง เริ่มจากความทุกข์ทรมานใจของ Truman ทำให้เขาโหยหาอิสรภาพ พยายามต่อสู้ดิ้นรน ล่องเรือฟันฝ่าพายุมรสุม เพื่อให้สามารถเดินทางถึงสุดปลายขอบฟ้า ก้าวออกจากประตู บรรลุหลุดพ้น ไม่ต้องแหวกว่ายเวียนวนในวัฎฎะสังสารอีกต่อไป
ดั้งเดิมหนังวางโปรแกรมฉาย 8 สิงหาคม ค.ศ. 1997 แต่น่าจะติดคิวงานของ Jim Carrey เลยเลื่อนไป 14 พฤศจิกายน ค.ศ. 1997 ไม่รู้ยังตัดต่อไม่เสร็จหรืออะไรถึงเลื่อนอีกรอบ 5 มิถุนายน ค.ศ. 1998 ซึ่งต้องถือว่าโคตรๆโชคดีอย่างมากๆ เพราะถ้าเข้าฉายปลายปีมันจะคาบเกี่ยวการมาถึงของ Titanic (1997) ซึ่งสร้างหายนะให้กับรายรับอย่างแน่นอน
ด้วยทุนสร้าง $60 ล้านเหรียญ (เฉพาะค่าตัว Carrey ก็ซัดไป $12 ล้านเหรียญ) ด้วยเสียงตอบรับดียอดเยี่ยม ทำเงินในสหรัฐอเมริกา $125.6 ล้านเหรียญ รวมทั่วโลก $264.1 ล้านเหรียญ ถือว่าประสบความสำเร็จอย่างล้นหลาม แถมช่วงปลายปียังได้เข้าชิง Oscar, Golden Globe อีกหลายสาขา
- Academy Awards
- Best Director
- Best Supporting Actor (Ed Harris)
- Best Original Screenplay
- Golden Globe Awards
- Best Motion Picture – Drama
- Best Director
- Best Actor (Jim Carrey)
- Best Supporting Actor (Ed Harris)
- Best Screenplay
- Best Original Score
น่าเสียดายที่ The Truman Show (1998) ถูกมองข้าม (SNUB) หลากหลายสาขามากๆ Best Picture, Best Actor, Best Cinematographer ฯ อาจเพราะคณะกรรมการ Oscar มองว่าคือหนังตลก การแสดงของ Jim Carrey โอเว่อแอ็คติ้งเกินไป และผู้ชนะปีนั้น Shakespeare in Love (1998) อย่าไปพูดถึงมันเลยดีกว่า!
ปัจจุบันหนังได้รับการบูรณะ 4K Ultra HD ในโอกาสเฉลิมฉลองครบรอบ 25th Anniversary เมื่อปี ค.ศ. 2023 จัดจำหน่ายโดย Paramount Home Entertainment พร้อมสารคดีเบื้องหลัง ฉากตัดออกไป คุณภาพไร้ตำหนิ
ส่วนตัวชื่นชอบแนวคิดของหนังมากๆ ละม้ายคล้าย The Matrix (1999) เกี่ยวกับการต่อสู้ ดิ้นรน หาหนทางหลุดพ้น ก้าวออกจากวัฎฎะสังสาร ผสมผสานการแสดงชวนป่วนของ Jim Carrey งานภาพสวยๆ โปรดักชั่นชวนฝัน ดินแดนสุดขอบฟ้านั้น คือเป้าหมายปลายทางของมนุษยชาติ
The Truman Show (1998) เป็นภาพยนตร์ที่สะท้อนเข้ากับโลกยุคสารสนเทศ 4G 5G xG ได้ยิ่งกว่าสมัยที่เพิ่งออกฉายเสียอีก! สมควรอย่างยิ่งแก่การ “ต้องดูให้ได้ก่อนตาย” เพื่อให้ผู้ชมรุ่นใหม่เกิดความตระหนักถึงอิทธิพลสื่อสารมวลชน เรียนรู้จัก ค้นพบตัวตนเอง สามารถหาทางดิ้นหลุดพ้น ก้าวออกจากหน้าจอ กรอบสี่เหลี่ยม มาใช้ชีวิตอยู่บนโลกความจริง!
จัดเรต pg กับโลกปลอมๆของรายการเรียลลิตี้
RAREMEAT BLOG 